تنفس، یکی از حیاتی‌ترین نیازهای انسان است و هرگونه اختلال در آن می‌تواند روی کیفیت زندگی تاثیر بگذارد. یکی از مشکلات شایع سیستم تنفسی، تجمع خلط و ترشحات در ریه‌هاست که راه‌های هوایی را مسدود و تبادل طبیعی گازها را مختل می‌کند. در چنین شرایطی، استفاده از ساکشن ریه به باز نگه داشتن مجاری تنفسی کمک می‌کند. این مقاله به معرفی ساکشن ریه، کاربردها، انواع و عوارض احتمالی آن می‌پردازد تا شناخت بهتری از این فرآیند در مراقبت‌های پزشکی به دست آید.
ساکشن ریه چیست؟
دستگاه ساکشن که با نام آسپیراتور نیز شناخته می‌شود، یک وسیله پزشکی برای خارج کردن مایعات، گازها یا ترشحات از بدن بیمار استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها هم در مراقبت‌های اورژانسی و هم در مراقبت‌های معمول حیاتی هستند، زیرا به باز نگه داشتن راه‌های هوایی و پیشگیری از انسدادهایی که می‌توانند در تنفس اختلال ایجاد کنند، کمک می‌کنند.
ساکشن ریه چه کاربردهایی دارد؟
ساکشن ریه به طرق مختلف به بهبود تنفس بیمار کمک می‌کنند. دستگاه‌های ساکشن در محیط‌های مختلف، از بیمارستان‌ها تا مراقبت در منزل، برای افرادی که به دلایل مختلف در معرض انسداد راه هوایی هستند، ضروری‌اند و به بیماران کمک می‌کنند تا به‌طور مؤثر تنفس کنند و از عوارض ناشی از تجمع مایعات جلوگیری می‌شود.
گذشته از ساکشن‌هایی که حین یا پس از جراحی برای جلوگیری از تجمع مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرند، ممکن است برای خارج کردن خلط ریه مجبور به استفاده از ساکشن شوید. به‌ویژه در شرایطی مانند آبسه ریه که تجمع چرک و عفونت در بافت ریه باعث افزایش ترشحات غیرعادی می‌شود، ساکشن نقش کلیدی در تخلیه آن دارد.
چه زمانی برای خارج کردن خلط ریه مجبور به ساکشن می‌شویم؟
بدن شما به طور طبیعی هر روز مخاط (که در سیستم تنفسی به آن خلط گفته می‌شود) تولید می‌کند و وجود آن لزوماً نشانه مشکل سلامتی نیست. مخاط، بافت‌های بدن مانند بینی، دهان، گلو و ریه‌ها را می‌پوشاند و عملکردهای حیاتی زیر را انجام می‌دهد:
- پاکسازی مجاری بینی
- مرطوب نگه داشتن بافت‌ها
- تصفیه ذرات گردوغبار و باکتری‌های استنشاق‌شده
- محافظت در برابر عفونت‌ها
بدن شما روزانه حدود ۱ لیتر مخاط تولید می‌کند؛ اما اگر مقدار آن بیش‌ازحد باشد، به‌ویژه در ریه‌ها، می‌تواند آزاردهنده شده و نشانه‌ای از یک مشکل سلامتی باشد. اگر علائمی مثل تغییر رنگ خلط (مثلاً سبز یا زرد)، افزایش غیرعادی مقدار آن، سرفه مداوم همراه با خلط غلیظ یا احساس سنگینی یا گرفتگی در ریه‌ها را دارید، ممکن است نشانه عفونت تنفسی، آلرژی، آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) یا سایر بیماری‌های ریوی باشد و بهتر است با پزشک مشورت کنید.
اگر ترشحات راه هوایی بیماران مبتلا به بیماری‌های حاد و مزمن، به‌ویژه افرادی که توانایی محافظت از راه هوایی خود را ندارند درست مدیریت نشود، ممکن است راه هوایی آن‌ها به شکل خطرناکی مسدود شود و زندگی‌شان را تهدید کنید. به همین دلیل ساکشن راه هوایی و تخلیه خلط ریه با دستگاه در این افراد ضروری است.
انواع دستگاه ساکشن ریه
این دستگاه‌ها بسته به نوع عملکرد، منبع تغذیه و کاربرد درمانی انواع مختلفی دارند و شامل مدل‌های دستی، الکتریکی، قابل حمل و نصب شونده روی دیوار هستند که ساکشن‌‌های برقی و نصب شونده بر روی دیوار در بیمارستان‌ها کاربرد دارند. در اینجا به کاربرد دو ساکشن دیگر که بیمار در زمان هوشیاری یا حتی هنگام حرکت می‌تواند از آن‌ها استفاده کند اشاره می‌کنیم.
دستگاه‌های ساکشن ریه دستی
این دستگاه‌ها با استفاده از پمپ دستی یا پایی کار می‌کنند و برای مواقع اضطراری یا شرایطی که برق در دسترس نیست ایده‌آل هستند.
دستگاه‌های ساکشن ریه قابل حمل
این دستگاه‌های باتری‌خور برای زمان حرکت طراحی شده‌اند و به راحتی قابل حمل هستند. وزن کمی دارند و برای بیمارانی که خودشان به دلایلی که گفته شد نمی‌توانند خلط ریه را با روش‌های طبیعی مثل سرفه کردن تخلیه کنند مفید هستند.
عوارض ساکشن ریه چیست؟
هیپوکسی (کم‌اکسیژنی)
هیپوکسی در حین ساکشن ریه می‌تواند به چند طریق رخ دهد. اولاً اگر تکنیک ساکشن مناسب نباشد و ثانیاً اگر زمان آن طولانی باشد. اکثر دستورالعمل‌ها کمتر از ۱۵ ثانیه را توصیه می‌کنند.
خود لوله ساکشن نیز می‌تواند باعث هیپوکسی شود، زیرا می‌تواند راه هوایی را مسدود کند. اگر بیمار قبل از ساکشن اکسیژن دریافت نکرده باشد، خطر هیپوکسی بالا است.
تروما (آسیب) راه هوایی
آسیب فیزیکی به راه هوایی به ویژه در بیماران با راه‌های هوایی متورم یکی از صدمات رایج در ساکشن ریه است. ضعف عضلانی و سایر تغییرات فیزیولوژیک در سالمندان، آن‌ها را در برابر آسیب راه هوایی آسیب پذیرتر می‌کند. هرگونه آسیب می‌تواند دردناک و ناراحت کننده باشد. آسیب شدید ممکن است صدمات موجود در راه‌های هوایی را پیچیده‌تر کند یا حتی زندگی فرد را تهدید کند.
آسیب روانی
به طور طبیعی، انسان‌ها در برابر قرار دادن هر چیزی از طریق بینی یا گلو مقاومت می‌کنند. این مقاومت به جلوگیری از خفگی و سایر آسیب‌ها کمک می‌کند، اما می‌تواند ساکشن را نیز دشوارتر کند. بیماران ممکن است قبل، حین یا بعد از ساکشن، ترس و ناامیدی را تجربه کنند.
در کودکان، افراد مبتلا به زوال عقل، افراد دارای ناتوانی‌های شناختی و هر گروه دیگری که نمی‌توانند نیاز به ساکشن را به طور کامل درک کنند، این آسیب می‌تواند بسیار شدید باشد. مهم است که روش کار را با دقت توضیح داده و از استفاده از زور یا محدودیت خودداری کنید، مگر اینکه این تنها راه نجات جان بیمار باشد.
ضربان آهسته قلب (برادی کاردی)
در برخی بیماران، ساکشن ریه عصب واگ (عصب مغزی که در بلعیدن غذا، صحبت کردن و گوارش نقش دارد) را تحریک می‌کند. این تحریک می‌تواند باعث بروز برادی کاردی و همچنین علائم مرتبط مانند غش یا سبکی سر شود. برادی کاردی در بیماران با مشکلات قلبی می‌تواند خطرناک‌تر باشد.
درد
ساکشن راه هوایی به ویژه در افرادی که در این نواحی آسیب قبلی دارند می‌تواند دردناک باشد. استفاده از تکنیک دقیق و محتاطانه خطر درد را کاهش می‌دهد.
عفونت
ساکشن می‌تواند میکروب‌ها را به راه هوایی وارد کند. این مسئله زمانی محتمل‌تر است که امدادگران تجهیزات را مجدداً استفاده کنند، وسایل قابل استفاده مجدد را به درستی استریل نکنند یا از وسایل محافظتی استفاده نکنند.
وقتی ساکشن به راه هوایی آسیب می‌زند، خطر عفونت افزایش می‌یابد. زخم‌های ایجاد شده در راه هوایی، بدن را در معرض میکروب‌های خطرناک قرار می‌دهند، به ویژه زمانی که بیمار از قبل عفونت داشته یا آسپیراسیون (وضعیتی است که در آن مواد خارجی مانند غذا، مایعات یا ترشحات راه هوایی را مسدود می‌کنند) کرده باشد؛ بنابراین باید مطمئن شوید که دستگاه ساکشن قابل حمل شما تمیز است.
جمع‌بندی
دستگاه ساکشن ریه، نه‌تنها حین جراحی و برای بیماران فاقد علائم حیاتی، بلکه برای افرادی که با مشکل ترشح بیش از حد خلط ریه مواجه هستند هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. غلیظ شدن خلط ریه ممکن است باعث مسدود شدن راه‌های هوایی شده و در نهایت پیامدهای خطرناکی برای شما به دنبال داشته باشد؛ بنابراین در صورتی که با مشکلاتی مثل سرفه مداوم همراه با خلط غلیظ یا احساس سنگینی یا گرفتگی در ریه‌ها را دارید حتماً با مراجعه به پزشک و تخلیه خلط ریه در صورت لزوم، از بروز این مشکلات جلوگیری کنید. همچنین، تأثیر ورزش بر بیماری‌های تنفسی را نباید نادیده گرفت، زیرا فعالیت فیزیکی منظم می‌تواند عملکرد ریه را بهبود بخشیده و دفع خلط را تسهیل کند.
اولین نظر دهنده باشید!