پورت گذاری یکی از روش‌های تخصصی و حیاتی در درمان طولانی‌مدت برخی بیماری‌ها، به ویژه سرطان، است. این روش با هدف دسترسی ایمن، آسان و مکرر به عروق مرکزی طراحی شده و به بیماران کمک می‌کند تا درمان‌های لازم را بدون دردسرهای متعدد انجام دهند.
دکتر بهروز امامی فوق تخصص ریه، با سال‌ها تجربه در جراحی‌های پیشرفته و درمان‌های مرتبط، خدمات پورت‌گذاری را با بالاترین استانداردهای پزشکی در تهران ارائه می‌دهد. در ادامه، به معرفی این خدمت، مزایا، کاربردها و جزئیات مربوط به آن پرداخته‌ایم.
پورت چیست؟
پورت یک دستگاه کوچک و کاشتنی است که معمولاً در زیر پوست قفسه سینه قرار می‌گیرد و به یک ورید متصل می‌شود. از طریق پورت می‌توان بدون تزریق‌های مکرر سوزن:
- خون گرفت
- داروهای شیمی‌درمانی یا آنتی‌بیوتیک تزریق کرد
- تغذیه وریدی انجام داد
یک پورت می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها در بدن باقی بماند.
انواع پورت شیمی‌درمانی
دو نوع پورت شیمی درمانی وجود دارد:
پورت تک‌لومن (Single Lumen)
این پورت یک نقطه دسترسی دارد و رایج‌ترین نوع است.
پورت دولومن (Double Lumen)
این پورت دو نقطه دسترسی دارد و امکان تزریق هم‌زمان چند دارو را فراهم می‌کند.
پورت‌های شیمی درمانی می‌توانند بسته به برند پورتی که جراح شما کار می‌گذارد، دایره‌ای، مثلثی یا بیضی‌شکل باشند. یک پورت شیمی درمانی از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
۱. پورت (بدنه): بخش اصلی دستگاه، که مایعات در آن تزریق می‌شوند.
۲. سپتوم (درپوش): بخش مرکزی پورت، که از یک ماده لاستیکی خودمهرشونده ساخته شده است.
۳. کاتتر (لوله): یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر که پورت را به ورید متصل می‌کند.
چه کسانی به پورت‌گذاری ریه نیاز دارند؟
پورت‌های کاشتنی برای هر فردی که به درمان‌های مکرر یا بلندمدت داخل وریدی، انتقال خون یا خون‌گیری نیاز دارد، مناسب است.
پزشک ممکن است در موارد زیر استفاده از پورت را توصیه کند:
- داشتن بیماری پیچیده‌ای مانند فیبروز ریه که نیاز به تزریق مکرر آنتی‌بیوتیک یا خون دارد.
- ابتلا به سرطان که نیاز به شیمی درمانی دارد.
- داشتن بیماری‌های گوارشی یا التهابی (IBD) که نیاز به تغذیه وریدی دارد.
- ابتلا به نارسایی کلیه که نیاز به دیالیز دارد.
روند جراحی پورت‌گذاری ریه
پورت طی یک جراحی که حدود یک ساعت طول می‌کشد در بدن کار گذاشته می‌شود. این به آن معناست که در همان روز می‌توان به خانه رفت، اما فردی باید بیمار را همراهی کند. بیشتر افراد پورت را زیر پوست در سمت راست قفسه سینه خود دریافت می‌کنند. گاهی اوقات، پزشک پورت را در سطح داخلی قسمت فوقانی بازو یا در پوست شکم زیر قفسه سینه نیز قرار می‌دهد.
برای انجام این جراحی، ابتدا بیمار بیهوش می‌شود و همچنین برای بی‌حس کردن ناحیه جراحی بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. اگر بزرگسال باشید، ممکن است در طول عمل هوشیار باشید اما آن را به خاطر نخواهید آورد؛ اما کودکان ممکن است برای خواب عمیق‌تر در طول عمل، بیهوشی عمومی دریافت کنند.
سپس پزشک برای قرار دادن پورت مراحل زیر را دنبال می‌کند:
- از تصویربرداری مداوم با اشعه ایکس (فلوروسکوپی) برای هدایت فرآیند استفاده می‌کند.
- یک برش کوچک در ناحیه گردن ایجاد می‌کند تا به ورید دسترسی پیدا کند.
- یک نقطه دسترسی در ورید ایجاد می‌کند.
- یک برش کوچک در قفسه سینه، بازو یا شکم شما ایجاد می‌کند تا پورت را قرار دهد.
- از آن برش برای ایجاد یک کیسه زیر لایه زیرین پوست (زیرجلدی) استفاده می‌کند.
- پورت را در کیسه پوستی قرار می‌دهد.
- کاتتر را از پورت به ورید هدایت می‌کند.
- از برش گردن برای اتصال کاتتر به ورید استفاده می‌کند.
- یک عکس اشعه ایکس از قفسه سینه می‌گیرد تا مطمئن شود دستگاه در جای صحیح قرار گرفته است.
- برش‌ها را با بخیه‌های جذبی می‌بندد.
آیا پورت‌گذاری ریه درد دارد؟
با استفاده از بی‌حسی موضعی و آرام‌بخش، اکثر بیماران در طول قرار دادن پورت شیمی درمانی، درد ناچیزی دارند یا هیچ اصلاً دردی را تجربه نمی‌کنند. هنگامی که اثر بی‌حسی از بین می‌رود، مقداری درد یا ناراحتی در محل قرار دادن پورت شایع است. بیماران اغلب این ناراحتی را خفیف تا متوسط توصیف می‌کنند، مشابه احساس کبودی البته این درد معمولاً طی چند روز و با بهبودی برش، کاهش می‌یابد.
مزایای پورت‌گذاری چیست؟
- کاهش تعداد تزریق سوزن
- امکان دریافت هم‌زمان چند دارو
- مناسب برای درمان‌های طولانی‌مدت مثل آنتی‌بیوتیک و شیمی‌درمانی
- درد کمتر و راحتی بیشتر هنگام تزریق
- کاهش خطر آسیب به رگ‌ها و بافت‌های اطراف
- پنهان بودن زیر پوست و امکان حمام یا شنا بدون محدودیت
عوارض احتمالی پورت شیمی درمانی
حدود یک سوم افراد پس از عمل پورت‌گذاری ریه دچار مشکلاتی می‌شوند. عفونت‌ها شایع‌ترین عارضه پورت‌ها هستند. سایر عوارض احتمالی شامل موارد زیر است:
- انسداد در پورت یا کاتتر
- ترومبوز (لخته شدن خون در کاتتر یا ورید)
- فروپاشی ریه (پنوموتوراکس)
- ترک خوردگی پورت
- جابجایی نوک کاتتر
- حباب هوا در رگ خونی (آمبولی ریه)
- جمع شدن خون در فضای بین دیواره قفسه سینه و ریه‌ها (هموتوراکس)
- محدودیت‌های حرکتی
- جای زخم (اسکار)
نکات مراقبت از جراحی پورت گذاری ریه در خانه
کمپرس یخ:
قرار دادن کمپرس یخ روی ناحیه برای دوره‌های کوتاه می‌تواند به کاهش تورم و بی‌حس کردن درد کمک کند.
استراحت:
اجازه دادن به بدن برای استراحت و بهبودی می‌تواند به طور قابل توجهی ناراحتی را کاهش دهد.
بهداشت:
تمیز و خشک نگه داشتن محل برش برای جلوگیری از عفونت و تسریع بهبودی بسیار مهم است.
فعالیت:
پرهیز از فعالیت‌های سنگین و کششی که می‌توانند به محل پورت فشار وارد کنند، مهم است. حرکات ملایم برای تقویت گردش خون بدون ایجاد درد اضافی توصیه می‌شود.
شست‌و‌شوی ماهانه پورت و کاتتر:
این کار خطر لخته شدن و انسداد را کاهش داده و خط دسترسی را برای استفاده بعدی آماده نگه می‌دارد.
مسکن‌های بدون نسخه:
برای مدیریت ناراحتی پس از عمل، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های سلامت ممکن است مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را توصیه کنند. در برخی موارد، ممکن است برای چند روز اول، داروهای مسکن تجویزی ارائه شود.
مدت زمان بستری بعد از پورت‌گذاری ریه چقدر است؟
پس از جراحی پورت‌گذاری، بیماران برای مدت کوتاهی تحت نظارت قرار می‌گیرند تا اطمینان حاصل شود که هیچ عارضه فوری وجود ندارد. اثرات بی‌حسی به تدریج از بین می‌رود و بیماران معمولاً در همان روز با دستورالعمل‌های خاص مراقبت پس از عمل می‌توانند به خانه بروند.
هزینه جراحی پورت‌گذاری ریه چقدر است؟
هزینه پورت به نوع پورت، مرکز درمانی و تخصص پزشک بستگی دارد.
جمع‌بندی
مراقبت‌های پزشکی در افراد زیادی به خصوص افرادی که تحت درمان سرطان از جمله درمان سرطان ریه قرار دارند به پورت‌گذاری احتیاج دارند. پورت‌ها تعداد دفعات لازم برای تزریق سوزن را برای خون‌گیری، تزریق داخل وریدی و تزریقات کاهش می‌دهند.یک پورت می‌تواند به ایمن‌تر و کمی راحت‌تر کردن شیمی درمانی کمک کند. دکتر بهروز امامی با داشتن فوق تخصص ریه و سال‌ها تجربه در زمینه جراحی‌های مرتبط با بیماری‌های ریوی از جمله پورت‌گذاری، با استفاده از تجهیزات مدرن و تجربه حرفه‌ای تیم پزشکی در بهترین مطب تهران برای پورت‌گذاری می‌توانند به شما برای دریافت راحت، بدون درد و عوارض داروهای شیمی درمانی و آنتی بیوتیک کمک کنند. برای دریافت نوبت مشاوره از طریق لینک رزرو آنلاین اقدام نمایید.
سوالات رایج
1. یک پورت شیمی درمانی چقدر می‌تواند در جای خود بماند؟
پورت‌ها می‌توانند برای سال‌ها دوام بیاورند. آن‌ها می‌توانند تا ۲۰۰۰ بار تزریق سوزن را تحمل کنند قبل از اینکه نیاز به جایگزینی پیدا کنند.
2. با دیدن چه علائمی باید با پزشک خود تماس بگیرم؟
درد شدید، تورم یا کبودی در اطراف پورت.
قرمزی یا تغییر رنگ پوست در اطراف پورت.
ترشح از پورت.
3. آیا امکان انجام‌ام‌آر‌آی با پورت وجود دارد؟
بسته به جنس پورت متفاوت است؛ پورت‌های تیتانیومی و غیرفلزی سازگارتر هستند.
4. بهترین حالت خوابیدن بعد از پورت‌گذاری چیست؟
هیچ حالت خوابی برای افراد دارای پورت شیمی درمانی خطرناک نیست، اما باید از حالت‌هایی که فشار غیرضروری به پورت وارد می‌کنند (مانند خوابیدن با دست‌های بالای سر) خودداری کنید. اگر پورت شیمی درمانی دارید، ایده‌آل‌ترین حالت خوابیدن، به پشت است. از خوابیدن روی شکم به ویژه در دوره بهبودی خودداری کنید، زیرا این حالت ممکن است فشار به پورت وارد کرده و باعث افزایش ناراحتی شود. همچنین می‌توانید به پهلو بخوابید. اگر پورت شما در سمت راست قفسه سینه قرار دارد، سعی کنید روی پهلوی چپ بخوابید و برعکس.
