بیماری مزمن انسدادی ریه copd یک بیماری ریوی مداوم است که در اثر آسیب به ریه‌ها ایجاد می‌شود. این آسیب منجر به تورم و تحریک در داخل مجاری هوایی، که التهاب نیز نامیده می‌شود، جریان هوا به داخل و خارج از ریه‌ها را محدود می‌کند. این جریان هوای محدود، انسداد نامیده می‌شود.

انسداد راه‌های هوایی در بیماری مزمن انسدادی ریه چگونه است؟

تغییرات در ریه‌ها و مجاری هوایی در COPD شامل موارد زیر است:

• از دست دادن کشسانی در مجاری هوایی و کیسه‌های هوایی در ریه‌های شما (آلوئول‌ها).

• التهاب، زخم (فیبروز) و باریک شدن مجاری هوایی شما.

• مخاط غلیظ در مجاری هوایی شما.

• تخریب دیواره‌های بین آلوئول‌های شما. این امر آن‌ها را بزرگ کرده و هوا را به دام می‌اندازد.

افراد مبتلا به COPD اغلب دچار تشدید یا بدتر شدن علائم، مانند مشکل شدید در تنفس، مخاط غلیظ‌تر، خس خس و سرفه می‌شوند. ممکن است برای تشدیدهای شدید نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشید.

علت انسداد ریه چیست؟

به جز COPD با پایه ژنتیکی، بیماری COPD یک بیماری اکتسابی محسوب می‌شود. ریه‌ها در معرض محیط زندگی قرار دارند و می‌توانند در اثر آسیب مستقیم و غیرمستقیم ذرات مضر، عفونت‌ها و التهاب صدمه ببینند. COPD اغلب در اثر قرارگیری در معرض طولانی‌مدت دود تحریک‌کننده، بخارات، گرد و غبار یا مواد شیمیایی ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علت آن دود سیگار است.

علاوه بر این، همه افراد به حداکثر رشد ریوی دست نمی‌یابند. این آسیب‌ها یا رشد ناکافی ریه گاهی اثر خود را بر ریه‌ها باقی می‌گذارند و منجر به بیماری مزمن ریوی با الگوی اختلالی در تست‌های عملکرد ریوی می‌شوند. همچنین عفونت HIV اکنون به عنوان یک علت مهم بیماری انسدادی ریه شناخته می‌شود.

علائم انسداد مزمن ریوی چیست؟

علائم COPD اغلب تا زمانی که آسیب زیادی به ریه وارد نشده باشد، ظاهر نمی‌شوند. علائم معمولاً با گذشت زمان بدتر می‌شوند، به ویژه اگر سیگار کشیدن یا سایر مواجهه‌های تحریک‌کننده ادامه یابد.

علائم انسداد ریه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکل در تنفس، به ویژه در طی فعالیت‌های بدنی.

• صدای خس خس یا سوت هنگام تنفس.

• سرفه مداوم که ممکن است همراه با مخاط زیاد باشد. مخاط ممکن است شفاف، سفید، زرد یا مایل به سبز باشد.

• احساس تنگی یا سنگینی در قفسه سینه.

• کمبود انرژی یا احساس خستگی بسیار.

• عفونت‌های مکرر ریه.

• کاهش وزن ناخواسته. این ممکن است با بدتر شدن وضعیت رخ دهد.

• تورم در مچ پا، کف پا یا ساق پا.

بیماران مبتلا به COPD همچنین احتمالاً دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که علائم آن‌ها بدتر از تغییرات معمول روزمره می‌شود. این دوره افزایش علائم، «تشدید» نامیده می‌شود. دوره‌های تشدید می‌توانند از چند روز تا چند هفته طول بکشند. آن‌ها می‌توانند توسط محرک‌هایی مانند بوها، هوای سرد، آلودگی هوا، سرماخوردگی یا عفونت‌ها ایجاد شوند. در این صورت علائم فرد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نیاز به تلاش بیشتر از حد معمول برای نفس کشیدن یا مشکل در تنفس

• احساس تنگی قفسه سینه

• افزایش دفعات سرفه

• افزایش مقدار مخاط یا تغییر در رنگ یا غلظت آن

• تب

تفاوت انسداد ریه خفیف و مزمن چیست؟

برای درک این تفاوت، باید دو مفهوم کلیدی را از هم جدا کرد:

مزمن بودن: به مدت زمان و ماهیت بیماری اشاره دارد. یک بیماری مزمن، طولانی‌مدت، دائم و معمولاً پیشرونده است. مانند انسداد مزمن ریوی.

خفیف بودن: به شدت و مرحله پیشرفت بیماری اشاره دارد. یک بیماری خفیف، در مراحل اولیه است و تأثیر کمی بر زندگی روزمره می‌گذارد.

بنابراین، "انسداد ریه خفیف" و "انسداد ریه مزمن" دو مقوله کاملاً مجزا نیستند، بلکه دو ویژگی از یک بیماری هستند. در واقع، یک فرد می‌تواند به یک "انسداد ریه مزمن" (مانند COPD) مبتلا باشد و این بیماری در مرحله "خفیف" قرار داشته باشد.

پیش‌آگهی و طول عمر بیماران COPD

پیش‌آگهی بیماری COPD به طور کلی متغیر است، اما این یک بیماری پیشرونده است که در نهایت می‌تواند منجر به ناتوانی و کاهش طول عمر شود. با این حال، مهم است بدانید که COPD یک حکم مرگ فوری نیست و طول عمر بیماران می‌تواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد. بسیاری از بیماران با مدیریت فعال بیماری می‌توانند برای سال‌ها یا حتی دهه‌ها زندگی باکیفیتی داشته باشند.

مقایسه COPD با سایر بیماری‌های انسدادی ریه

یکی از دسته‌بندی‌هایی که پزشکان برای بیماری‌های ریوی در نظر می‌گیرند، تقسیم کردن آن‌ها به بیماری ریوی انسدادی و بیماری ریوی محدودکننده است. افراد مبتلا به بیماری ریوی محدودکننده در باز کردن کامل ریه‌های خود با هوا مشکل دارند. بیماری‌های انسدادی ریه نیز گروهی از بیماری‌ها هستند که در آن‌ها خارج کردن هوا از ریه‌ها (بازدم) سخت و کند می‌شود. تعدادی از بیماری‌های ریوی را می‌‌توان در دسته بیماری‌های انسدادی قرار داد که شامل موارد زیر هستند:

• بیماری مزمن انسدادی ریه copd، که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن می‌شود.

•  آسم

• برونشکتازی

• فیبروز سیستیک

تفاوت‌های کلیدی بیماری‌های انسدادی ریه چیست؟

1. از نظر ماهیت بیماری و برگشت‌پذیری:

آسم: یک بیماری قابل برگشت است. انسداد راه‌های هوایی در اثر اسپاسم و التهاب به وجود می‌آید و معمولاً با داروهای گشادکننده برونش به طور کامل یا قابل توجهی برطرف می‌شود. علائم آن دوره‌ای (هنگام مواجهه با محرک) هستند.

COPD، برونشکتازی و فیبروز سیستیک: بیماری‌هایی غیرقابل برگشت و پیشرونده هستند. آسیب ایجاد شده در ساختار ریه (مانند تخریب آلوئول‌ها در آمفیزم یا گشاد شدگی دائمی نایژه‌ها در برونشکتازی) دائمی است و درمان بر کنترل علائم و کند کردن پیشرفت بیماری متمرکز است.

2. از نظر علت اصلی:

COPD: علت اصلی آن قرارگیری طولانی‌مدت در معرض محرک‌ها به ویژه دود سیگار است. همچنین آلودگی هوا، گردوغبار و بخارات شیمیایی نیز نقش دارند.

آسم: یک بیماری التهابی مزمن با پایه حساسیت و واکنش بیش از حد مجاری هوایی است. عوامل محرک مانند آلرژن‌ها (گرده، گردوغبار)، هوای سرد، ورزش یا استرس می‌توانند باعث بروز علائم شوند.

برونشکتازی: اغلب به دنبال عفونت‌های مکرر یا شدید ریوی در گذشته (مانند سینه‌پهلوی شدید، سیاه‌سرفه) یا بیماری‌های خاص به وجود می‌آید که به دیواره برونش‌ها آسیب زده و باعث گشاد شدن دائمی آن‌ها می‌شود.

فیبروز سیستیک: یک بیماری ارثی و ژنتیکی است که به دلیل یک نقص کروموزومی، بدن مخاط بسیار غلیظ و چسبنده‌ای تولید می کند که مجاری هوایی و دیگر اندام‌ها را مسدود می‌کند.

3. از نظر الگوی علائم:

آسم: علائم (مانند خس‌خس، سرفه، تنگی‌نفس) متناوب هستند؛ یعنی می‌آیند و می‌روند و اغلب در شب یا صبح زود یا پس از مواجهه با محرک تشدید می‌شوند.

COPD: علائم (به ویژه تنگی‌نفس و سرفه‌ی همراه با خلط) معمولاً ثابت و روزانه هستند و به تدریج با گذشت زمان بدتر می‌شوند.

برونشکتازی: بارزترین علامت آن، سرفه‌ی مزمن با مقادیر زیاد خلط چرکی است. عفونت‌های مکرر ریه از عوارض شایع آن است.

فیبروز سیستیک: علاوه بر علائم ریوی شدید (سرفه با خلط غلیظ و عفونت‌های مکرر)، باعث مشکلات گوارشی و سوءجذب نیز می‌شود، چرا که یک بیماری چندسیستمی است.

جمع بندی

اختلال انسداد ریه مزمن یک اختلال دائمی در ریه است که در اثر آسیب به ریه‌ها و ایجاد التهاب در آن ها به وجود می آید. در اثر این التهاب و انسداد راه های هوایی، جریان هوا در ریه ها محدود می شود. COPD با گذشت زمان شدت بیشتری پیدا می کند؛ اما می توان با مدیریت آن، طول عمر و کیفیت زندگی را افزایش داد.