درمان قطعی آپنه خواب با روش‌های پزشکی و خانگی

 آپنه خواب چیست؟ یک اختلال جدی است که در آن حین خواب تنفس شما به طور مکرر متوقف شده و مجدداً شروع می‌شود. آپنه خواب دو نوع است. آپنه خواب انسدادی که به دلیل شل شدن ماهیچه‌های گلو ایجاد می‌شود و آپنه خواب مرکزی که زمانی رخ می‌دهد که مغز سیگنال‌های مناسب را به ماهیچه‌های کنترل‌کننده تنفس ارسال نمی‌کند. از آنجا که آپنه خواب عوارض خطرناکی مانند نارسایی‌های قلبی و سکته قلبی و مغزی در پی دارد، درمان به موقع آن بسیار مهم است. در این مقاله به روش‌های درمان آپنه خواب می‌پردازیم.

راه‌های درمان آپنه خواب چیست؟

 آپنه خواب گاهی اوقات می‌تواند با ایجاد تغییرات در سبک زندگی مانند کاهش وزن، ترک سیگار و کاهش مصرف الکل درمان شود؛ اما بسیاری از افراد نیاز دارند از دستگاه‌هایی استفاده کنند که هنگام خواب مجاری تنفسی آن‌ها را باز نگاه دارد.

انواع دستگاه‌ آپنه خواب

1. دستگاه سی‌پپ (CPAP)

دستگاه سی‌پپ به آرامی هوا را به ماسکی که در طول خواب بر روی دهان یا بینی خود می‌زنید، پمپ می‌کند. این دستگاه می‌تواند به بهبود تنفس در حین خواب با جلوگیری از باریک شدن بیش از حد مجاری هوایی و عوارض ناشی از آن کمک کند.

توجه داشته باشید که استفاده از دستگاه سی‌پپ ممکن است در ابتدا عجیب یا ناخوشایند به نظر برسد، اما سعی کنید به این کار ادامه دهید. چرا که در صورت استفاده مداوم، بهترین نتیجه را می‌دهد. در نهایت اگر احساس می‌کنید استفاده از سی‌پپ ناراحت‌کننده یا دشوار است، به پزشک خود اطلاع دهید.

2. دستگاه بی‌پپ (BiPAP)

فشار هوایی دو سطحی مثبت (که به عنوان BPAP یا عمدتاً با نام تجاری BiPAP شناخته می‌شود) هم مانند سی‌پپ دستگاهی است که به تنفس شما کمک می‌کند و تفاوت آن در دو سطحی بودن آن است. «دو سطحی» به این معناست که دستگاه، جریان هوا را در دو فشار مختلف تأمین می‌کند: یک فشار برای زمانی که نفس می‌کشید (دم) و فشاری پایین‌تر برای زمانی که هوا را بیرون می‌دهید (بازدم).

وسایل داخل دهانی

گزینه دیگر برای درمان آپنه خواب، استفاده از وسیله‌ای داخل دهانی است که برای باز نگه داشتن گلو طراحی شده است. اگرچه سی‌پپ در مقایسه با این وسایل از اثربخشی مطمئن‌تری برخوردار است، اما استفاده از وسایل داخل دهانی ممکن است آسان‌تر باشد. طراحی برخی از این وسایل به گونه‌ای است که با جلو آوردن فک پایین، گلو را باز می‌کنند که این عمل می‌تواند به کاهش خروپف و آپنه خواب انسدادی خفیف کمک کند. انواع مختلفی از این وسایل توسط دندانپزشک شما در دسترس است. ممکن است لازم باشد قبل از یافتن وسیله مناسب، چندین نوع مختلف را امتحان کنید.

جراحی برای آپنه خواب انسدادی (OSA)

جراحی می‌تواند یک گزینه برای افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی باشد، اما معمولاً تنها زمانی در نظر گرفته می‌شود که سایر درمان‌ها با شکست مواجه شده باشند. به طور کلی، انجام حداقل یک دوره آزمایشی سه‌ماهه از گزینه‌های درمانی دیگر قبل از در نظر گرفتن جراحی توصیه می‌شود. با این حال، برای تعداد کمی از افراد که دارای مشکلات خاص ساختاری در فک هستند، جراحی می‌تواند یک گزینه اول خوب باشد.

گزینه‌های جراحی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

برداشت بافت

در این روش (یولوپالاتوفارینگوپلاستی)، جراح بافت را از پشت دهان و بالای گلو خارج می‌کند. معمولاً لوزه‌ها و آدنوئید‌ها (تکه‌ای از بافت که در بالای گلو، درست در پشت بینی قرار دارند) نیز برداشته می‌شوند. این نوع جراحی ممکن است در توقف لرزش ساختار‌های گلو و کاهش خروپف موفق باشد. اما اثربخشی آن کمتر از دستگاه سی‌پپ است و به عنوان یک درمان قابل اطمینان برای آپنه خواب انسدادی در نظر گرفته نمی‌شود.

برداشت بافت با انرژی رادیوفرکانس

 استفاده از انرژی فرکانس رادیویی برای برداشتن بافت‌های پشت گلو ابلیشن با فرکانس رادیویی (radiofrequency ablation) می‌تواند گزینه‌ای برای افرادی باشد که قادر به تحمل دستگاه سی‌پپ یا وسایل داخل دهانی نیستند.

کوچک‌کردن بافت

گزینه دیگر، کوچک‌کردن بافت در پشت دهان و انتهای گلو با استفاده از ابلیشن با فرکانس رادیویی است. این روش ممکن است برای آپنه خواب خفیف تا متوسط استفاده شود. یک مطالعه نشان داده که این روش اثراتی مشابه برداشت بافت دارد، اما با ریسک‌های جراحی کمتر.

جابجایی فک

در این روش که پیش‌آوردن فک بالا و پایین نام دارد، فک به سمت جلو از بقیه استخوان‌های صورت حرکت داده می‌شود. این کار فضای پشت زبان و کام نرم را بزرگ‌تر کرده و احتمال انسداد را کاهش می‌دهد.

کاشت ایمپلنت

میله‌های نرمی که معمولاً از جنس پلیاستر یا پلاستیک هستند، پس از بی‌حسی موضعی، با جراحی در کام نرم کاشته می‌شوند. برای تعیین میزان اثربخشی ایمپلنت‌ها به تحقیقات بیشتری نیاز است.

تحریک عصبی

 این روش مستلزم جراحی برای قراردادن یک تحریک‌کننده عصبی برای عصب کنترل‌کننده حرکت زبان (عصب هیپوگلوسال) است. تحریک افزایش‌یافته به حفظ موقعیت زبان در وضعیتی که مجرای هوا را باز نگه می‌دارد، کمک می‌کند. تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.

 ایجاد مجرای تنفسی جدید (تراکئوستومی)

در صورت شکست سایر درمان‌ها و وجود آپنه خواب شدید و تهدیدکننده زندگی، ممکن است به این نوع جراحی نیاز باشد. در این روش، جراح سوراخی در نای گردن ایجاد کرده و یک لوله فلزی یا پلاستیکی قرار می‌دهد و بیمار از طریق این لوله تنفس می‌کند. بیمار در طول روز این مجرای باز را می‌پوشاند، اما در شب آن را باز می‌کند تا هوا مستقیماً به ریه‌ها وارد و از آن خارج شود و از مجرای هوایی مسدود در گلو عبور نکند.

انواع دیگر جراحی ممکن است با پاکسازی یا گشاد کردن مسیر‌های هوایی، به کاهش خروپف و کمک به درمان آپنه خواب کمک کنند:

جراحی برای برداشتن لوزه‌ها یا آدنوئید‌های بزرگ‌شده

جراحی کاهش وزن (که به عنوان جراحی باریاتریک نیز شناخته می‌شود)

تغییر دارو‌ها

ممکن است دارو‌هایی مانند استازولامید برای شما تجویز شود تا به مدیریت تنفس کمک کند. اگر دارو‌هایی (مانند اپیوئیدها) باعث تشدید آپنه خواب مرکزی شما شوند، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است دارو‌های شما را تغییر دهد.

اکسیژن کمکی

استفاده از اکسیژن کمکی در طول خواب ممکن است در موارد آپنه خواب مرکزی مفید باشد. دستگاه‌های مختلفی برای رساندن اکسیژن به ریه‌ها در دسترس هستند.

تهویه تطبیقی سروو(ASV) Adaptive servo-ventilation)

این دستگاه که به تازگی تأیید شده، الگوی تنفسی معمول شما را یادمی‌گیرد و اطلاعات را در یک کامپیوتر داخلی ذخیره می‌کند. پس از به خواب رفتن، دستگاه از فشار برای تنظیم الگوی تنفسی و جلوگیری از توقف تنفس شما استفاده می‌کند.

 تهویه تطبیقی سروو ممکن است گزینه‌ای برای برخی از افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی ناشی از درمان باشد. با این حال، این روش ممکن است برای افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی غالب و نارسایی قلبی پیشرفته گزینه مناسبی نباشد. همچنین استفاده از ASV برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی شدید توصیه نمی‌شود.

درمان خانگی آپنه خواب

گذشته از استفاده از دستگاه و راهکار‌های تهاجمی مانند جراحی، راه کار‌هایی هم وجود دارند که شما می‌توانید در منزل با استفاده از آن‌ها آپنه خواب را در خود بهبود ببخشید. در ادامه به تعدادی از راه‌های درمان خانگی که پزشکان آن‌ها را به شما توصیه می‌کنند اشاره می‌کنیم:

حفظ وزن سالم

پزشکان معمولاً به افراد مبتلا به آپنه تنفسی توصیه می‌کنند که وزن خود را کاهش دهند. چاقی، به‌ویژه در ناحیه بالاتنه، می‌تواند خطر انسداد راه هوایی و باریک‌شدن مجاری بینی را افزایش دهد. این انسداد‌ها می‌توانند باعث توقف ناگهانی یا طولانی‌مدت تنفس شما در هنگام خواب شوند. حفظ وزن سالم می‌تواند راه‌های هوایی شما را باز نگه داشته و علائم آپنه خواب را کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش وزن متوسط در افراد مبتلا به چاقی می‌تواند نیاز به جراحی راه هوایی فوقانی یا درمان بلندمدت با CPAP را از بین ببرد. در برخی موارد، کاهش وزن می‌تواند آپنه خواب را به‌طور کامل برطرف کند. با این حال، در صورت بازگشت وزن، امکان بازگشت این شرایط وجود دارد.

یوگا

ورزش منظم می‌تواند سطح انرژی شما را افزایش دهد، قلب را تقویت کند و آپنه خواب را بهبود بخشد. یوگا به طور خاص می‌تواند قدرت تنفسی شما را بهبود داده و جریان اکسیژن را تقویت کند. آپنه خواب با کاهش اشباع اکسیژن در خون شما مرتبط است. یوگا می‌تواند از طریق تمرینات تنفسی متنوع خود، سطح اکسیژن شما را بهبود بخشد.

تغییر وضعیت خواب

اگرچه تغییری کوچک به نظر می‌رسد، اما اصلاح وضعیت خواب می‌تواند علائم آپنه خواب را کاهش داده و استراحت شبانه شما را بهبود بخشد. مطالعات نشان داده‌اند که خوابیدن به پشت - که وضعیت طاق‌باز نامیده می‌شود - می‌تواند علائم را تشدید کند. برای برخی از بزرگسالان، خوابیدن به پهلو می‌تواند به بازگشت تنفس به حالت عادی کمک کند. در مورد وضعیت‌گیری بدن و علائم آپنه خواب خود با پزشک خود صحبت کنید تا گزینه‌های درمانی خود را ارزیابی نمایید.

استفاده از دستگاه رطوبت‌ساز

هوای خشک می‌تواند بدن و سیستم تنفسی را تحریک کند. استفاده از رطوبت‌ساز می‌تواند راه‌های هوایی شما را باز کند، احتقان را کاهش دهد و تنفس را تقویت کند.

توجه: دستورالعمل سازنده را در مورد تمیز کردن دستگاه رطوبت‌ساز خود دنبال کنید. این دستگاه‌ها می‌توانند محل تجمع کپک و باکتری باشند.

پرهیز از الکل و سیگار

تغییرات در سبک زندگی می‌تواند سلامت شما را بهبود بخشیده و عادات خواب بهتری را تشویق کند. ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل را برای کاهش عوارض آپنه خواب در نظر بگیرید. الکل، عضلات گلو که تنفس شما را کنترل می‌کنند، شل می‌کند. این امر می‌تواند منجر به خروپف و اختلال در چرخه خواب شود. همچنین می‌تواند باعث التهاب در راه‌های هوایی شما شده و جریان هوا را مسدود کند. مشابه الکل، مصرف تنباکو نیز می‌تواند به التهاب و تورم در راه‌های هوایی شما منجر شود. این امر می‌تواند خروپف و آپنه خواب شما را تشدید کند.

دارو‌ها

اگر به آپنه خواب مبتلا هستید، چندین دارو ممکن است به شما در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند:

محرک‌های سیستم عصبی مرکزی (CNS)

محرک‌های سیستم عصبی مرکزی نوعی دارو هستند که می‌توانند به کمبود انرژی و مشکلات تمرکز ناشی از اختلالات خوابِ آپنه خواب کمک کنند.

عوارض جانبی احتمالی محرک‌های سیستم عصبی مرکزی می‌تواند شامل سردرد، حالت تهوع، اضطراب یا عصبی بودن و فشار خون بالا باشد.

گشادکننده‌های برونش متیل‌گزانتین

گشادکننده‌های برونش متیل‌گزانتین، شل‌کننده‌های عضلانی هستند که تنفس در شب را آسان‌تر کرده و به کاهش التهاب که می‌تواند در آپنه خواب نقش داشته باشد، کمک می‌کنند. این دارو‌ها می‌توانند عوارضی مانند حالت تهوع، سردرد، سوزش سر دل، آریتمی (ضربان قلب نامنظم)، لرزش (رعشه در اندام‌ها) و تشنج داشته باشند.

مهارکننده‌های آنهیدراز کربنیک

مهارکننده‌های آنهیدراز کربنیک  (Carbonic anhydrase inhibitors)، مانع از استفاده بدن شما از آنزیمی به نام آنهیدراز کربنیک می‌شوند که مولکول‌های کربن و هیدروژن تولید می‌کند. این دارو‌ها می‌توانند به بدن شما کمک کنند تا دی اکسید کربن را به طور مؤثرتری انتقال دهد، تنفس شما را در حین خواب مدیریت کرده و دفعات آپنه خوابی که تجربه می‌کنید را کاهش دهند. برخی از عوارض جانبی احتمالی مهارکننده‌های آنهیدراز کربنیک عبارت از تغییر در حس چشایی، احساس خستگی مفرط، درد در ناحیه شکم، اسهال، حالت تهوع، استفراغ، تاری دید، زنگ زدن در گوش (تینیتوس)، سردرد، احساس سوزش یا گزگز (پارستزی)، تکرر ادرار، از دست دادن اشتها و سنگ کلیه هستند.

باید توجه داشته باشید مصرف قرص برای درمان آپنه خواب راه حل اصلی به شمار نمی‌رود و چیزی که می‌تواند این اختلال را در شما بهبود بخشد، برداشتن موانع تنفسی از طریق جراحی یا اصلاحاتی است که به آن‌ها اشاره شد.

جمع‌بندی

آپنه خواب یک بیماری شایع اما قابل مدیریت است. پزشک با توجه به علت و شدت بیماری، روش‌های درمانی مختلفی را پیشنهاد کند تا ببیند کدام یک برای شما بهتر جواب می‌دهد. ممکن است تغییر روال خواب شما چالش‌برانگیز باشد، اما با تغییرات کوچک شروع کنید و قبل از رفتن به سراغ تغییر بعدی، یک تغییر را به درستی اجرا کنید. در ضمن پزشک شما ممکن است توصیه‌های دیگری متناسب با شرایط خاص شما داشته باشد تا به شما کمک کند هر شب خواب راحتی داشته باشید؛ بنابراین برای بهبود کیفیت خواب و زندگی روزمره خود توصیه می‌شود به پزشک متخصص ریه مراجعه کرده و توصیه‌های او را پیگیری کنید.