اختلال در خواب، عارضه‌ای است که ممکن است به دلایل مختلفی پیش آید، اما در صورتی که علت آن مشکلات تنفسی باشد؛ می‌تواند عوارض خطرناکی برای سلامتی شما داشته باشد یا حتی جانتان را تهدید کند. در این مقاله به یکی از مشکلات تنفسی که سبب اختلال خواب می‌شود یعنی آپنه خواب می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب یک اختلال خواب جدی است که در آن حین خواب تنفس به طور مکرر متوقف شده و مجدداً شروع می‌شود. اگر با صدای بلند خروپف می‌کنید و حتی پس از یک خواب شبانه کامل احساس خستگی می‌کنید، ممکن است به آپنه خواب مبتلا باشید.
آپنه خواب چه انواعی دارد؟
انواع اصلی آپنه خواب عبارت‌اند از:
1.آپنه خواب انسدادی (OSA)
این نوع آپنه شایع‌تر است و زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه‌های گلو شل شده و مسیر جریان هوا به سوی ریه‌ها را مسدود می‌کنند.
آپنه انسدادی چیست؟
آپنه خواب انسدادی (OSA) شرایطی است که در آن، یک انسداد یا تنگی در مجرای هوایی شما، حین خواب، از حرکت هوا در نای جلوگیری می‌کند.
این انسداد و کمبود جریان هوا می‌تواند باعث افت سطح اکسیژن خون شما شود. این امر، یک رفلکس بقا در مغز شما را فعال می‌کند که شما را فقط به اندازه‌ای بیدار می‌کند که دوباره بتوانید نفس بکشید. اگرچه این رفلکس برای حفظ تنفس شما کلیدی است، اما خواب شما را نیز مختل می‌کند.
اگر شب‌ها مکرراً از خواب بیدار شوید، صبح احساس سرحالی نخواهید کرد. این می‌تواند منجر به طیف وسیعی از علائم شود که بسیاری از آن‌ها می‌توانند عملکرد روزانه شما را تحت تأثیر قرار دهند. با گذشت زمان، این علائم می‌توانند منجر به عوارض خطرناک و گاهی تهدید کننده زندگی شوند.
علائم آپنه خواب انسدادی چیست؟
علائم آپنه خواب انسدادی که شما یا فردی که با شاهد خوابیدن شماست در شب متوجه آن‌ها خواهید شد، شامل موارد زیر است:
- بیدار شدن مکرر وسط شب
- توقف تنفس در هنگام خواب
- بیدار شدن با احساس خفگی
- خروپف
- تعریق شبانه
- احساس بی‌قراری
علائم آپنه خواب انسدادی در طول روز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی، خواب‌آلودگی یا احساس فرسودگی
- تغییرات خلق و خو (افسردگی و اضطراب)
- مشکل در تمرکز یا حافظه
- سردرد (اغلب هنگام بیدار شدن)
- اختلال عملکرد جنسی
علت آپنه خواب انسدادی چیست؟
آپنه خواب انسدادی در اثر یک انسداد در مجرای هوایی فوقانی شما ایجاد می‌شود؛ این انسداد باعث می‌شود جریان هوا کاهش یابد و فرد دچار نفس تنگی شود. هنگامی که شما می‌خوابید، عضلاتتان، حتی آن‌هایی که اجازه ورود هوا به ریه‌ها را می‌دهند، شل می‌شوند. اما باید همچنان فضای کافی برای ورود هوا به بدن شما وجود داشته باشد. در آپنه خواب، عضلات و بافت‌های شل شده، راه هوایی را مسدود می‌کنند. این امر از جریان هوا جلوگیری کرده و باعث توقف تنفس شما می‌شود.
چه عواملی احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب را بالا می‌برند؟
آپنه خواب انسدادی می‌تواند برای هر فردی در هر سن یا هر اندازه بدن رخ دهد. اما در صورت داشتن هر یک از این ویژگی‌ها احتمال ابتلا به این اختلال در شما بیشتر است:
- اضافه وزن
- ناهنجاری‌های ساختاری مانند داشتن فک پایین عقب‌رفته یا کوچک، زبان بزرگ، لوزه‌های بزرگ یا آدنوئید‌های (لوزه حلقی یا لوزه نازوفارنکس) بزرگ، گردن بزرگ یا سایز یقه بزرگ (۴۳-۴۱ سانتی‌متر).
- شرایط ژنتیکی که بر نحوه رشد سر و گردن شما تأثیر می‌گذارند (مانند سندرم داون یا سندرم پرادر-ویلی)
- آپنه انسدادی خواب با افزایش سن شایع‌تر است اما می‌تواند کودکان را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
عوارض آپنه خواب انسدادی چیست؟
آپنه خواب انسدادی می‌تواند منجر به عوارض خطرناک و گاهی تهدیدکننده زندگی شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خواب‌آلودگی در طول روز (در صورت رانندگی یا انجام فعالیت‌هایی که نیاز به توجه کامل دارند، خطرناک است)
- آسیب قلبی و نارسایی قلب
- بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا یا دیابت نوع ۲
- آریتمی‌های قلبی (فیبریلاسیون دهلیزی)
- سکته مغزی
- آمبولی ریه شدید یا خفیف
- ایست ناگهانی قلبی
2.آپنه خواب مرکزی (CSA)
این حالت زمانی رخ می‌دهد که مغز سیگنال‌های مناسب را به ماهیچه‌های کنترل‌کننده تنفس ارسال نمی‌کند.
آپنه مرکزی خواب چیست؟
آپنه خواب مرکزی (CSA) نوعی از آپنه خواب است که باعث می‌شود در طول خواب، وقفه‌هایی بین تنفس شما رخ دهد. به طور معمول، آپنه خواب مرکزی یک عارضه ناشی از سایر مشکلات پزشکی یا مصرف دارو یا مواد است. به عنوان مثال، افراد مبتلا به بیماری قلبی ممکن است به آپنه خواب مرکزی مبتلا شوند.
انواع آپنه خواب مرکزی
- آپنه خواب مرکزی اولیه یا آپنه‌ایدیوپاتیک: آپنه خواب مرکزی بدون علت مشخص.
- آپنه خواب مرکزی همراه با تنفس شین-استوکس (CSB): در این حالت، تنفس شما به صورت چرخه‌ای عمل می‌کند. شما چندین تنفس پشت سر هم دارید که به دنبال آن وقفه‌های تنفسی رخ می‌دهد. هر چرخه معمولاً ۴۰ تا ۹۰ ثانیه طول می‌کشد.
- آپنه خواب مرکزی ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای: مانند بیماری‌های قلبی یا اختلالات عصبی.
- آپنه خواب مرکزی ناشی از درمان: گاهی اوقات افرادی که آپنه خواب انسدادی دارند، پس از استفاده از دستگاه فشار هوای مثبت مداوم (CPAP)، به آپنه خواب مرکزی مبتلا می‌شوند.
- آپنه خواب مرکزی ناشی از تنفس دوره‌ای در ارتفاعات بالا.
- آپنه خواب مرکزی ناشی از مصرف دارو‌های مسکن تجویزی حاوی مخدر‌ها
علائم آپنه خواب مرکزی چیست؟
بیشتر علائم آپنه خواب مرکزی زمانی که بیدار هستید تجربه می‌شوند. این علائم عبارتند از:
- خواب‌آلودگی در طول روز
- سردرد‌های شدید صبحگاهی
- خشکی دهان
- احساس تحریک‌پذیری
- مشکل در تمرکز
اگر به آپنه خواب مرکزی مبتلا باشید، ممکن است بدون دلیل واضحی در طول شب ناگهان از خواب بیدار شوید. اگر با دیگران زندگی می‌کنید، آن‌ها ممکن است متوجه شوند که شما در خواب بی‌قرار هستید و زیاد تکان می‌خورید.
علت آپنه خواب مرکزی چیست؟
این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که چیزی بر ساقه مغز شما (بخشی از مغز که تنفس را تنظیم می‌کند) تأثیر بگذارد. ساقه مغز شما سیگنال‌های تنفسی را به عضلات سیستم تنفسی شما ارسال می‌کند.
در آپنه خواب مرکزی، ساقه مغز شما به شکلی که باید به تغییرات میزان دی‌اکسید کربن در خون شما واکنش نشان نمی‌دهد. دی‌اکسید کربن (CO۲) یک ماده زائد است که بدن شما هنگام بازدم دفع می‌کند. هنگامی که سطح دی‌اکسید کربن شما بالا می‌رود، ساقه مغز به عضلات تنفسی شما اطلاع می‌دهد که هوا را بیشتر و عمیق‌تر به داخل بکشند و به بیرون برانند، در نتیجه شما نفس‌های عمیق می‌کشید.
هنگامی که سطح دی‌اکسید کربن شما پایین می‌آید، ساقه مغز به آن عضلات دستور می‌دهد که هوا را کمتر و با دفعات کمتری به داخل بکشند و به بیرون برانند. در نتیجه شما کندتر از حد معمول نفس می‌کشید، نفس‌های عمیق کمتری می‌کشید یا برای چند ثانیه به طور کامل تنفس را متوقف می‌کنید.
چه عواملی احتمال ابتلا به آپنه خواب مرکزی را بالا می‌برند؟
ممکن است در صورت داشتن شرایط زیر، خطر ابتلای شما به آپنه مرکزی خواب افزایش یابد:
- سن ۶۰ سال یا بیشتر: با افزایش سن، مغز شما نحوه کنترل تنفس در طول خواب را تغییر می‌دهد.
- مرد بودن.
- داشتن بیماری قلبی مانند نارسایی احتقانی قلب یا فیبریلاسیون دهلیزی.
- داشتن یک بیماری عصبی مانند سکته مغزی، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) یا می‌استنی گراویس (MG).
- مصرف دارو‌های مسکن مخدر یا اعتیاد داشتن.
- داشتن برخی اختلالات ارثی مانند سندرم رت، سندرم پرادر-ویلی یا سندرم هیپوونتیلاسیون مرکزی مادرزادی.
- داشتن آپنه خواب یا هیپوکسمی (کم‌اکسیژنی خون) ناشی از درمان.
آیا آپنه خواب خطرناک است؟
آپنه خواب در صورتی که درمان نشود می‌تواند منجر به مشکلات دیگری از جمله موارد زیر شود:
- فشار خون بالا
- افزایش احتمال سکته مغزی
- دیابت نوع ۲
- بیماری قلبی
- افسردگی یا تغییرات خلق و خو
- افزایش احتمال بروز یک حادثه جدی ناشی از خستگی، مانند تصادف رانندگی
- مشکل در تمرکز در محل کار یا مدرسه
جمع‌بندی
آپنه خواب یک بیماری است که سبب انسداد تنفس فرد حین خواب می‌شود. عوارض این بیماری تنها کاهش کیفیت خواب فرد و عوارض بعدی در طول روز مانند خستگی و خواب آلودگی در طول روز نیست؛ بلکه ممکن است سبب‌ایست قلبی یا مغزی شود؛ بنابراین در صورت مشاهده علائمی مانند وقفه‌های تنفسی در طول خواب که معمولاً توسط فرد دیگری گزارش می‌شود، نفس‌نفس زدن یا احساس خفگی در طول خواب، بیدار شدن با دهان خشک، سردرد صبحگاهی، مشکل در حفظ خواب (بی‌خوابی)، خواب‌آلودگی بیش‌ازحد در طول روز (پرخوابی) یا مشکل در تمرکز هنگام بیداری حتماً به پزشک مراجعه نمایید.
اولین نظر دهنده باشید!