احتمالاً تا به حال پیش آمده که در موقعیت‌های مختلف مانند ورزش کردن، قرار گرفتن در هوای سرد یا ارتفاعات، در نفس کشیدن با مشکل مواجه شده و نگران شده‌اید به آسم مبتلا باشید. در این شرایط باید چه کنید؟ آیا ممکن است آسم بر روی سلامتی شما اثرات غیر قابل جبرانی داشته باشد؟ آیا بیماری آسم جان شما را تهدید می‌کند؟ در این مطلب قصد داریم اطلاعات جامعی درباره بیماری آسم، دلایل، نشانه‌ها و محرک‌های آن در اختیار شما بگذاریم.
بیماری آسم چیست؟
آسم بیماری است که باعث التهاب مزمن (طولانی‌مدت) در مجاری تنفسی می‌شود. این التهاب باعث می‌شود مجاری تنفسی به برخی محرک‌ها مانند گرده گیاهان، ورزش یا هوای سرد واکنش نشان دهند. در طول این حملات، مجاری تنفسی تنگ (برونکواسپاسم) و متورم شده و پر از خلط می‌شوند. این امر تنفس را دشوار می‌کند یا باعث سرفه و خس‌خس می‌شود. در صورت عدم درمان، این تشدید علائم می‌تواند کشنده باشد. مریضی آسم می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما اغلب از دوران کودکی آغاز می‌شود. البته کودکان ممکن است با افزایش سن و رشد مجاری تنفسی، علائم کمتری تجربه کنند یا حتی بهبود یابند.
بیماری آسم چگونه به وجود می‌آید؟
کارشناسان به‌طور قطعی علت آسم را نمی‌دانند، اما در شرایط زیر ممکن است در معرض خطر بیشتری باشید:
- مبتلا به آلرژی یا اگزما (آتوپی) باشید.
- در معرض سموم، دود یا دود دست‌دوم و سوم (بقایای دود سیگار) به‌ویژه در اوایل زندگی قرار گرفته باشید.
- سابقه خانوادگی و ژنتیک
- اگر مادر مبتلا به آسم باشد، احتمال ابتلای کودک ۳ برابر می‌شود.
- اگر پدر مبتلا باشد، این احتمال ۲.۵ برابر افزایش می‌یابد.
- تاکنون بیش از ۳۰ ژن مرتبط با آسم شناسایی شده‌اند.
- تعامل بین ژن‌ها و محیط و همچنین تغییرات اپی‌ژنتیک در بروز آسم نقش دارند.
تفاوت‌های ژنتیکی حتی بر پاسخ به درمان نیز تأثیر می‌گذارند. با این حال، ژنتیک تنها عامل تعیین‌کننده نیست. حتی با سابقه خانوادگی، ممکن است فرد به آسم مبتلا نشود.
- تولد نارس
- نوزادان متولدشده قبل از هفته ۳۷ بارداری، در معرض خطر بالاتر ابتلا به آسم در سنین بعدی هستند.
- در کودکی عفونت‌های مکرر تنفسی (مانند ویروس سینسیشیال تنفسی یا RSV) را تجربه کرده باشید.
- رژیم غذایی، استرس و سبک زندگی نیز ممکن است مؤثر باشند.
- چاقی (به‌ویژه چربی اضافه در ناحیه قفسه سینه) می‌تواند با فشردن ریه‌ها، تنفس را سخت‌تر کند.
- بافت چربی مواد التهابی ترشح می‌کند که ممکن است بر ریه‌ها تأثیر بگذارد و علائم آسم را تشدید کند.
چه چیزهایی محرک آسم ریه هستند؟
محرک‌های مریضی آسم هر عاملی هستند که باعث بروز یا تشدید علائم آسم می‌شوند. ممکن است فقط یک محرک خاص یا چندین محرک باعث شوند علائم آسم در شما شدیدتر شوند. برخی از محرک‌های رایج عبارتند از:
- مواد آلرژی‌زا: گرده گیاهان، مایت‌های گرد و غبار (موجودات میکروسکوپی هستند که در گرد و خاک خانه‌ها زندگی می‌کنند و از سلول‌های مرده پوست انسان و حیوانات تغذیه می‌کنند)، شوره حیوانات خانگی و سایر آلرژن‌های هوازی
- هوای سرد: به‌ویژه در فصل زمستان
- ورزش: به‌خصوص فعالیت‌های شدید بدنی و ورزش‌های زمستانی
- کپک و قارچ: حتی اگر به آن حساسیت نداشته باشید
- مواجهه‌های شغلی: خاک اره، آرد، چسب‌ها، لاتکس، مصالح ساختمانی
- عفونت‌های تنفسی: سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر بیماری‌های تنفسی
- دود: سیگار کشیدن، دود دست‌دوم (دود سیگار دیگران)، دود دست‌سوم (بقایای دود روی سطوح)
- استرس: استرس جسمی یا روحی
- مواد شیمیایی یا بوهای تند: عطرها، لاک ناخن، مواد شوینده خانگی، خوشبوکننده‌های هوا
- سموم موجود در هوا: دود کارخانه‌ها، اگزوز خودروها، دود آتش‌سوزی جنگل‌ها
- محرک‌های آسم می‌توانند بلافاصله باعث حمله شوند یا ممکن است چند ساعت تا چند روز پس از مواجهه با محرک، حمله آغاز شود.
انواع آسم ریه چیست؟
آسم دسته‌بندی‌های مختلفی دارد که شامل موارد زیر هستند:
دسته‌بندی آسم از نظر شدت بیماری:
آسم متناوب (Intermittent):
آسم متناوب شایع‌ترین نوع آسم است که اختلالی در فعالیت‌های روزمره ایجاد نمی‌کند و علائم آن خفیف و کمتر از ۲ روز در هفته یا ۲ شب در ماه خود را نشان می‌دهند.
آسم خفیف پایدار (Mild Persistent):
علائم بیش از دو بار در هفته، اما نه هر روز خود را نشان می‌دهند و علائم شبانه تا ۴ بار در ماه اتفاق می‌افتند.
آسم متوسط پایدار (Moderate Persistent):
علائم هر روز و حداقل ۱ شب در هفته (اما نه هر شب) اتفاق می‌افتند. این نوع آسم ممکن است برخی فعالیت‌های روزانه را محدود کند.
آسم شدید پایدار (Severe Persistent):
علائم چندین بار در روز و بیشتر شب‌ها بروز پیدا می‌کنند و در فعالیت‌های روزمره محدودیت قابل توجهی ایجاد می‌شود. آسم زمانی شدید شناخته می‌شود که فرد برای کنترل بیماری به درمان با دوز بالا نیاز داشته باشد و علائم با وجود درمان با دوز بالا، همچنان شدید یا مکرر باقی بمانند.
دسته‌بندی آسم از نظر عوامل ایجاد کننده شامل موارد زیر است:
آسم آلرژیک: زمانی که آلرژی‌ها باعث بروز علائم آسم می‌شوند.
مطالعه مرتبط: تفاوت آسم و آلرژی
آسم با سرفه غالب (سرفه ویژه آسم): زمانی که تنها علامت آسم، سرفه است.
آسم ناشی از ورزش: زمانی که ورزش محرک علائم آسم می‌شود.
آسم ناشی از آسپرین: تشدید علائم آسم پس از مصرف آسپرین یا داروهای مشابه
آسم شغلی: زمانی که مواد استنشاقی در محل کار باعث ایجاد آسم یا تحریک حملات آسم می‌شوند.
سندرم هم‌پوشانی آسم و بیماری انسدادی مزمن ریوی (به این شرایط ACOS گفته می‌شود): زمانی که فرد هم‌زمان به آسم و بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) مبتلا است.
نشانه‌های آسم چیست؟
علائم آسم شامل موارد زیر است:
- تنگی نفس
- خس‌خس سینه
- احساس سفتی، درد یا فشار در قفسه سینه
- سرفه
ممکن است شما بیشتر اوقات علائم آسم را داشته باشید (آسم پایدار) یا بین حملات آسم احساس بهبودی کنید (آسم متناوب).
علائم خطرناک بیماری آسم شامل موارد زیر هستند:
- احساس وحشت یا اضطراب شدید
- کبودی یا سفیدی ناخن‌ها، لب‌ها یا لثه‌ها
- درد یا فشار شدید در قفسه سینه
- سرفه‌های غیرقابل توقف
- خس‌خس سینه بسیار شدید
- مشکل در صحبت کردن یا بلع
- رنگ پریدگی و تعریق صورت
- تنفس بسیار سریع یا سطحی
آیا بیماری آسم باعث مرگ می‌شود؟
تأخیر در درمان حمله شدید آسم می‌تواند جان شما را تهدید کند؛ اما بیشتر افراد مبتلا به آسم می‌توانند علائم خود را به خوبی مدیریت کنند. مدیریت موفق آسم یعنی:
- انجام فعالیت‌های روزمره در خانه و محل کار بدون محدودیت
- نداشتن علائم آسم (یا علائم بسیار خفیف و کم‌تعداد)
- نیاز نادر به استفاده از اسپری نجات (آلبوترول)
- خواب راحت بدون بیدار شدن به‌خاطر علائم آسم
- نیاز به کورتون خوراکی حداکثر دو بار در سال برای کنترل حملات
کنترل نکردن علائم آسم چه تأثیری بر سلامتی می‌گذارد؟
اگر آسم درمان نشود، می‌تواند باعث تغییرات دائم در ساختار مجاری تنفسی (معروف به "بازسازی مجاری هوایی") شود. به همین دلیل، کنترل طولانی‌مدت آسم بسیار اهمیت دارد.
چگونه می‌توانم با وجود مبتلا بودن به آسم کیفیت زندگی خودم را بهبود بخشم؟
اینکه کیفیت زندگی شما با وجود مبتلا بودن به آسم چگونه باشد، بستگی به این دارد که چگونه این بیماری را کنترل می‌کنید. با رعایت این عادات روزانه می‌توانید علائم آسم را کاهش دهید یا از آن‌ها پیشگیری کنید:
- از موادی که علائم آسم تنفسی را در شما تحریک می‌کنند دوری کنید. یادداشت‌برداری از علائم (دفترچه ثبت حملات آسم) می‌تواند به شناسایی محرک‌ها کمک کند.
- فعالیت بدنی مناسب داشته باشید. حتماً با پزشک خود درباره ورزش ایمن مشورت کنید.
- برنامه‌های بازتوانی ریوی (Pulmonary Rehabilitation) ممکن است برای شما مفید باشند.
- از سیگار و ویپ (قلیان الکترونیکی) پرهیز کنید.
- در صورت مشکل در استفاده از اسپری‌ها یا مصرف داروها، حتماً به پزشک اطلاع دهید. گاهی آموزش نحوه صحیح استفاده از اسپری یا تغییر دارو می‌تواند کمک کننده باشد.
خبر خوب این است که برخی افراد با پرهیز از محرک‌ها، بیشتر اوقات بدون علامت هستند.
جمع‌بندی
آسم تنفسی یک بیماری پیچیده و چندعاملی است که ترکیبی از ژنتیک و محیط در آن نقش دارند و در صورتی که کنترل نشود، می‌تواند آثار جبران‌ناپذیری بر سلامتی شما داشته باشد یا حتی جانتان را به خطر بیندازد. اما خوشبختانه آسم یک بیماری قابل کنترل است و شما با پیروی از برنامه درمانی و سبک زندگی مناسب، می‌توانید زندگی عادی و فعالی داشته باشید. اگرچه پیشگیری کامل ممکن نیست، اما شناسایی عوامل خطر و مدیریت محرک‌ها می‌تواند به کنترل بهتر آن کمک کند.
اولین نظر دهنده باشید!