اگر دچار علائمی مثل سرفه و تنگی نفس شده‌اید، حتماً دچار تردید شده‌اید که آیا به آسم مبتلا هستید یا این مشکل در اثر یک آلرژی زودگذر است؟
اگر این سؤال ذهنتان را درگیر کرده که تفاوت آسم و آلرژی تنفسی چیست، با خواندن این مطلب با ما همراه باشید.
آسم چیست؟
التهاب و تنگ شدن مجاری هوایی کوچک در ریه‌ها باعث بروز علائم آسم می‌شود که می‌تواند ترکیبی از سرفه، خس‌خس سینه، تنگی نفس و احساس فشار در قفسه سینه باشد. زمانی که از طریق بینی تنفس می‌کنید، هوا از نای وارد ریه‌هایتان می‌شود. در تنفس عادی، عضلات اطراف مجاری هوایی اجازه می‌دهند هوا آزادانه جریان یابد؛ اما وقتی فرد به آسم مبتلا است، جریان هوا برای ورود به ریه‌ها با محدودیت مواجه می‌شود. این محدودیت سه دلیل اصلی می‌تواند داشته باشد:
- انقباض عضلات اطراف مجاری هوایی و تنگ شدن آن‌ها که به آن برونکواسپاسم می‌گویند.
- التهاب دیواره مجاری هوایی.
- افزایش ترشح مخاط و غلیظ‌تر شدن آن‌ها از حد معمول.
وقتی این اتفاقات می‌افتند بیمار احساس تنگی نفس می‌کند.
آلرژی تنفسی چیست؟
احتمالاً تا اینجای مطلب درباره علل بروز بیماری آسم و چگونگی آن ذهنیت کلی پیدا کرده‌اید. حالا بیایید راجع به آلرژی تنفسی صحبت کنیم تا تفاوت بین آسم و آلرژی را بهتر متوجه شوید.
آلرژی به این معناست که سیستم ایمنی بدن شما یک ماده مشخص را خطرناک تشخیص می‌دهد و به آن واکنش نشان می‌دهد. آیا زمانی که یک حیوان خانگی را نوازش می‌کنید یا در فصل بهار با تنفس گرده گل‌ها عطسه می‌کنید؟ پس شما دچار آلرژی تنفسی هستید.
این اختلال انواع متفاوتی دارد. بعضی از آلرژی‌ها فصلی هستند، بعضی دیگر ممکن است سالی یک‌بار رخ دهند، بعضی هم تمام عمر با شما همراه هستند. بهترین راه این است که برای کنترل آلرژی‌تان با پزشکتان همراه باشید و برای این کار یک برنامه مشخص داشته باشید.
تفاوت آسم و آلرژی چیست؟
اگر بخواهیم درباره تفاوت آسم و آلرژی جمع‌بندی داشته باشیم، باید بگوییم آسم به معنای اختلال در رسیدن هوا به ریه‌های شما به دلیل اختلالات ایجاد شده در مجاری هوایی و آلرژی به معنای واکنش بدن شما به مواد بیرونی است.
تفاوت علل آسم و آلرژی در چیست؟
هر فردی ممکن است به آسم مبتلا شود. البته این بیماری زمینه ارثی هم دارد. مجاری هوایی شما ممکن است به دلیل حساسیت به برخی محرک‌ها دچار مشکلاتی که ذکر کردیم شوند. این محرک‌ها عبارت‌اند از:
- عفونت‌ها (سرماخوردگی، سینوزیت)
- ورزش (به‌ویژه در کودکان)
- هوای سرد یا تغییرات دما
- دود سیگار و آلودگی هوا
- مواد حساسیت‌زا (گردوغبار، گرده، حیوانات خانگی، کپک، سوسک)
- بوهای تند شیمیایی
- استرس و هیجان شدید
- برخی داروها (مانند آسپرین یا بتابلاکرها)
اما آلرژی تنفسی ممکن است به دلیل واکنش بدن شما به مواد دیگری هم ایجاد شود. این مواد عبارت‌اند از:
- داروها: آلرژی نسبت به دارو در افراد معدودی رخ می‌دهد. بسیاری از واکنش‌ها به داروها درواقع آلرژی نیستند؛ بلکه اثرات جانبی دارو هستند. پزشکتان می‌تواند با توجه به علائم یا پیشینه درمانی‌تان متوجه شود آیا واکنش شما به دارو آلرژیک است یا خیر؟
- گرده گل یکی از شایع‌ترین محرک‌های آلرژی فصلی است.
- آلرژی نسبت به حیوانات خانگی مانند سگ و گربه که دارای خز هستند هم شایع است.
- از دیگر موادی که باعث آلرژی می‌شوند کپک و کپک قارچ هستند. از آنجایی که قارچ‌ها در بسیاری از مکان‌ها، چه در داخل و چه در خارج از منزل رشد می‌کنند، واکنش‌های آلرژیک به کپک می‌تواند در تمام سال رخ دهد.
تفاوت علائم آسم و آلرژی در چیست؟
علامت اصلی آسم، سرفه مداوم است که اغلب در شب اتفاق می‌افتد. اگر وضعیت بدتر شود، ممکن است علائمی مانند خس‌خس سینه، احساس تنگی در قفسه سینه یا حتی تنگی نفس ظاهر شود. در کودکان مبتلا به آسم غیرآلرژیک، ورزش، سرماخوردگی و عفونت‌های سینوسی نیز می‌توانند این علائم را تشدید کنند.
اما در طول واکنش‌های آلرژیک به موادی مانند گرده گل‌ها، فرد اغلب دچار گرفتگی بینی، آبریزش بینی و یا خارش چشم‌ها می‌شود.
درمان آسم و آلرژی چه تفاوتی دارد؟
برای اینکه آسم کنترل شود، باید داروهایی مصرف کنید که رسیدن هوا به ریه‌هایتان را تسهیل کند؛ اما در درمان آلرژی، داروهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که سیستم ایمنی شما حساسیت کمتری به موادی که به آن حساسیت دارید نشان دهد.
چگونه بفهمم آسم دارم یا آلرژی؟
همان‌طور که گفتیم، آلرژی در نتیجه واکنش بدن شما به ماده‌ای که به آن حساسیت دارید ایجاد می‌شود؛ اما آسم یک بیماری مزمن است که نفس کشیدن را برای شما سخت می‌کند. اگرچه آسم می‌تواند به دلیل قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت‌زا تشدید شود، برای آن محرک‌های دیگری نیز وجود دارند. مثل:
- ورزش (آسم ناشی از ورزش)
- عفونت‌های ویروسی
- هوای سرد
- رفلاکس معده
- استرس
نکته مهم این است که اگرچه آسم و آلرژی تفاوت هایی دارند؛ اما همیشه از هم جدا نیستند و ممکن است علاوه بر اینکه به آسم مبتلا هستید، مواد حساسیت‌زا التهاب مجاری تنفسی شما را تشدید کنند. به این بیماری آسم آلرژیک می‌گویند که بسیار هم شایع است.
در صورت بروز چه علائم تنفسی به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده علائم هشداردهنده‌ای که خطرات جدی برای شما به دنبال دارند ضروری است سریع به پزشک مراجعه کنید:
- تنگی نفس مداوم که حتی در حالت درازکش نیز احساس شود.
- حمله آسمی که با اسپری نجات (داروی سریع الاثر) معمولاً مؤثر، بهبود پیدا نمی‌کند.
- کبود شدن لب‌ها یا ناخن‌های دست (یا خاکستری شدن در افراد با پوست تیره).
- تقلا برای نفس کشیدن یا ناتوانی در بیان یک جمله کامل بدون توقف برای نفس گرفتن.
- احساس فشار یا تنگی در قفسه سینه.
- احساس آشفتگی، گیجی یا عدم توانایی در تمرکز.
- خم کردن شانه‌ها، فشار آوردن به عضلات شکم و گردن یا نیاز به نشستن یا ایستادن برای تنفس راحت‌تر.
این علائم ممکن است نشان دهنده وضعیت حاد تنفسی باشد و نیاز به اقدامات اورژانسی دارد. در چنین مواردی، درمان سریع پزشکی ضروری است.
جمع‌بندی
آسم و آلرژی تنفسی هر دو با فرایندهای متفاوتی در تنفس کردن شما مشکلاتی ایجاد می‌کنند. این دو با یکدیگر تفاوت هایی دارند؛ اما گاهی علائم مشابهی بروز می‌دهند و گاهی هم با یکدیگر همراه هستند. آسم به معنای اختلال در رسیدن هوایی که تنفس می‌کنید به ریه‌ها است که در نتیجه اختلالاتی در مجاری هوایی ایجاد می‌شود؛ اما آلرژی تنفسی به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن شما به مواد بیرونی حساسیت‌زا ایجاد می‌شود. این مواد حساسیت‌زا ممکن است مشکلاتی مانند التهاب و انقباض مجاری هوایی و افزایش ترشحات مخاط که دلایل بروز آسم هستند را تشدید کنند و بیماری ایجاد کنند که به آن آسم آلرژیک می‌گویند. شما در صورت مشاهده علایم هشداردهنده‌ای که در این گزارش به آن‌ها اشاره کردیم باید به پزشک مراجعه کنید و پس از تشخیص اینکه به آسم یا آلرژی مبتلا هستید، می‌توانید با اجتناب از محرک‌ها، مصرف منظم داروها و ارتباط مستمر با تیم پزشکی زندگی خوب و باکیفیتی داشته باشید.
منابع
دکتر بهروز امامی
سازمان جهانی بهداشت (WHO - Asthma)
انجمن آسم و آلرژی آمریکا (AAAAI - Asthma Defined)
اولین نظر دهنده باشید!