فیبروز ریه یکی از بیماری‌های مزمن و پیش‌رونده‌ی تنفسی است که در آن بافت ریه دچار زخم و سفتی می‌شود و این امر انتقال اکسیژن به خون را دشوار می‌سازد. این بیماری می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی مانند محیط، ژنتیک یا بدون علت مشخص بروز کند. شناخت زودهنگام علائم و روش‌های درمانی موجود می‌تواند نقش مهمی در کنترل بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران داشته باشد.
فیبروز ریه چیست؟
فیبروز به معنای بافت زخم (اسکار) است، مشابه جای زخم‌هایی که پس از یک آسیب قدیمی یا جراحی روی پوست تشکیل می‌شود. فیبروز ریوی زمانی رخ می‌دهد که بافت ریه آسیب دیده و زخمی شود. این بافت ضخیم و سفت، کارکرد صحیح ریه‌ها را دشوارتر می‌کند و مانع از انتقال اکسیژن از کیسه‌های هوایی کوچک ریه به جریان خون می‌شود.
سطح پایین اکسیژن خون (و همچنین سفتی خود بافت اسکار) باعث می‌شود افراد مبتلا به فیبروز ریه، به‌ویژه هنگام راه رفتن و فعالیت بدنی، احساس تنگی نفس کنند.
علت فیبروز ریه چیست؟
زخم‌های ناشی از فیبروز ریه می‌توانند توسط عوامل مختلفی ایجاد شوند. اغلب، پزشکان و متخصصان سلامت نمی‌توانند علت دقیق مشکل را مشخص کنند. به طور خلاصه، فیبروز ریوی می‌تواند ناشی از بیماری‌های دیگر، عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض گردوغبارهای خاص (مثل گرده‌های فلزی یا چوبی)، داروها، پرتودرمانی، یا دلایل ناشناخته (ایدیوپاتیک) باشد و در برخی موارد نیز زمینه ژنتیکی دارد.
اگر فیبروز ریه با بیماری دیگری مانند اسکلرودرمی یا روماتوئید آرتریت مرتبط باشد، به آن فیبروز ریه ثانویه گفته می‌شود. همچنین برخی عفونت‌های ویروسی و بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) از عوامل خطر برای فیبروز ریه محسوب می‌شوند. برخی افراد مبتلا به GERD ممکن است قطرات ریز اسید معده را استنشاق کنند که می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند.
برخی بیماران به نوعی از فیبروز ریه مبتلا هستند که ارثی است و حدود ۳ تا ۲۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری را شامل می‌شود.
علائم فیبروز ریه چیست؟
علائم فیبروز ریوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس
- سرفه خشک
- خستگی شدید
- کاهش وزن ناخواسته
- درد عضلات و مفاصل
- پهن و گرد شدن نوک انگشتان دست یا پا (چماقی شدن ناخن‌ها)
سرعت پیشرفت فیبروز ریه و شدت علائم آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد. برخی افراد به سرعت دچار بیماری شدید می‌شوند، در حالی که برخی دیگر علائم متوسطی دارند که به آهستگی در طول ماه‌ها یا سال‌ها بدتر می‌شود.
با تشدید زخم‌های ریه در فیبروز ریه تنفس دشوارتر شده و نیاز به جریان اکسیژن بالاتر افزایش می‌یابد. این افزایش نیاز به اکسیژن می‌تواند باعث تنگی نفس بیشتر (به‌ویژه هنگام فعالیت)، اضطراب و کاهش تحرک شود. با پیشرفت بیماری، سایر علائم مانند سرفه مزمن، خستگی شدید و کاهش آمادگی جسمانی نیز تشدید می‌شوند.
در نتیجه، مدیریت بهینه بیماری شامل کنترل علائم، جلوگیری از پیشرفت سریع و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.
راه درمان فیبروز ریه چیست؟
چندین روش درمانی می‌توانند به کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک کنند، اما در پاسخ به اینکه آیا فیبروز ریه درمان قطعی دارد یا نه؟ باید گفت هیچ درمان قطعی برای توقف یا معکوس کردن فرآیند فیبروز ریوی وجود ندارد. در صورتی که به این بیماری مبتلا هستید ضروری است اقدامات زیر را برای کنترل آن انجام دهید:
1.مراقبت‌های شخصی
ترک سیگار
رژیم غذایی سالم
ورزش منظم (فعالیت‌های هوازی سبک می‌توانند با افزایش ظرفیت تنفسی به کاهش علائم کمک کنند. برای شناخت بیشترمقاله تأثیر ورزش بر دستگاه تنفسی را مطالعه کنید.)
2.داروهای کاهنده سرعت فیبروز
پیرفنیدون (Pirfenidone)
نینتدانیب (Nintedanib)
3. اکسیژن درمانی
استفاده از ماسک اکسیژن در خانه یا خارج از منزل برای بهبود تنفس.
4.توانبخشی ریه
برنامه‌های ورزشی و آموزشی برای تنفس راحت‌تر و بهبود کیفیت زندگی.
5.پیوند ریه
این گزینه تنها برای تعداد محدودی از بیماران امکان‌پذیر است، زیرا اعضای اهدایی کمیاب هستند.
اگرچه فیبروز ریه بیماری پیش‌رونده است، اما تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به حفظ عملکرد ریه و کیفیت زندگی کمک کند. در صورت مشاهده علائم، حتماً به پزشک متخصص ریه مراجعه نمایید.
آیا فیبروز ریه خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد؟
اگرچه درمان‌های جدید توانسته‌اند سرعت پیشرفت فیبروز ریه را کاهش دهند و طول عمر بیماران را افزایش دهند، اما فیبروز پایدار ریه، خطر ابتلا به سرطان ریه را در بیماران بالا می‌برد. تحقیقات نشان می‌دهد که تغییرات بافتی در فیبروز ریه ایدیوپاتیک می‌تواند زمینه‌ساز تبدیل به سرطان ریه بدخیم شود. درمان سرطان ریه در بیماران مبتلا به فیبروز چالش‌برانگیز است، زیرا برخی روش‌های درمانی (مانند جراحی یا پرتودرمانی) ممکن است منجر به تشدید ناگهانی فیبروز (حملۀ حاد) شوند.
آیا فیبروز ریه کشنده است؟
فیبروز ریوی یک بیماری جدی است، اما پیشرفت‌های تحقیقاتی اخیر به بیماران کمک می‌کند طول عمر بیشتری داشته باشند و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند. هیچ پزشکی نمی‌تواند به طور دقیق پیش‌بینی کند که یک فرد مبتلا به فیبروز ریه چقدر عمر خواهد کرد. سرعت پیشرفت بیماری در افراد مختلف متفاوت است. برخی بیماران به آهستگی پیشرفت می‌کنند و سال‌ها با این بیماری زندگی می‌کنند.
آمارهای بقا بر اساس میانگین‌های جمعیتی در سال‌های گذشته است و نمی‌تواند تجربه فردی شما را پیش‌بینی کند. عواملی مانند سن، سلامت کلی، سبک زندگی و شدت بیماری در زمان تشخیص می‌توانند بر پیش‌آگهی شما تأثیر بگذارند.
آیا فیبروز ریه خوش‌خیم هم وجود دارد؟
فیبروز ریه ایدیوپاتیک که شایع‌ترین نوع این بیماری به شمار می‌رود، اساساً یک بیماری خوش خیم است. بیشتر بیماران مبتلا به فیبروز ریه ایدیوپاتیک اولین بار علائم را بین سنین ۵۰ تا ۷۰ سالگی مشاهده می‌کنند. این بیماری در مردان شایع‌تر است، اما تعداد موارد فیبروز ریه ایدیوپاتیک در زنان در حال افزایش است.
جمع‌بندی
فیبروز ریه زمانی رخ می‌دهد که بافت ریه آسیب دیده و زخمی شود. این آسیب انتقال اکسیژن از ریه به جریان خون را با مشکل مواجه می‌کند. شایع‌ترین نوع فیبروز ریه که معمولاً علائم آن بین سنین ۵۰ تا ۷۰ سالگی مشاهده می‌شود، فیبروز ریه ایدیوپاتیک نامیده می‌شود که علت ایجاد آن در فرد مشخص نیست. عوامل خارجی، وراثت و بیماری‌ها هم می‌توانند در بروز فیبروز ریوی مؤثر باشند. این بیماری هیچ درمان قطعی ندارد و در صورتی که با مشاهده علائمی که در این گزارش به آن‌ها اشاره کردیم در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید، می‌توانید با کنترل بیماری خود، زندگی باکیفیتی داشته باشید.
اولین نظر دهنده باشید!