حمله آسم چگونه است و هنگام حمله آسم چه کنیم؟

اگر به بیماری آسم مبتلا هستید، احتمالاً با تشدید علائم بیماری خود یا به عبارت دیگر حمله آسم مواجه شده‌اید. آسم باعث تنگ شدن مجاری هوایی می‌شود و علائمی مانند سرفه، خس‌خس سینه یا تنگی نفس ایجاد می‌کند که تنفس را دشوار می‌سازد. حمله آسم به تشدید علائم این بیماری اشاره دارد. اکثر افراد مبتلا به آسم می‌توانند علائم خود را با ترکیبی از داروها و عادات صحیح کنترل کنند. اما گاهی اوقات، علائم به‌صورت غیرمعمول تشدید می‌شوند. این وضعیت، یک حمله آسم است. این حمله‌ها می‌توانند ناگهانی و کاملاً غیرمنتظره رخ دهند یا به‌تدریج در طول چند ساعت ایجاد شوند. در این مقاله قصد داریم شما را با علت‌ها و علائم  و راه‌های پیشگیری و کنترل آن‌ها را ذکر کنیم.

علت حمله آسم چیست؟

حمله آسمی زمانی رخ می‌دهد که یک محرک ریه‌های شما را به شدت تحریک کند. در واکنش به این تحریک، ریه‌ها متورم و ملتهب می‌شوند. عضلات اطراف مجاری تنفسی منقبض شده و مخاط اضافی تولید می‌کنند. این مخاط اضافی همراه با التهاب، باعث تنگی مجاری هوایی شده و عبور هوا به ریه‌ها را دشوار می‌سازد.  به عبارت دیگر، دلیل حمله آسم ترکیب التهاب، انقباض عضلات و ترشح مخاط است که راه‌های هوایی را مسدود می‌کند و تنفس را با مشکل مواجه می‌نماید.

حمله آسم چگونه است؟

هنگام حمله معمولاً متوجه می‌شوید که علائم بیماری شما نسبت به حالت عادی بدتر شده است. افرادی که حمله آسم را تجربه کرده‌اند، آن را مانند فشرده شدن قفسه سینه یا ناتوانی در نفس کشیدن عمیق توصیف می‌کنند. فقط شما هستید که می‌دانید وضعیت طبیعی‌تان چگونه است و چه زمانی این وضعیت تغییر می‌کند.

علائم حمله آسمی چیست؟

علائم اولیه حمله آسم می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• بدتر شدن نشانه‌های معمول حمله آسم (مانند سرفه، تنگی نفس و احساس فشار در قفسه سینه).
• کم‌اثر شدن اسپری تنفسی یا گشادکننده‌های برونش نسبت به حالت عادی.
• ناتوانی در صحبت کردن، غذا خوردن، خوابیدن یا انجام فعالیت‌های روزانه به دلیل علائم آسم.
• تنفس سریع‌تر یا نفس‌نفس زدن.
• صدای خس‌خس هنگام بازدم.
• کاهش عدد پیک فلوی (حداکثر جریان بازدمی).

علائم اولیه حمله ممکن است به‌صورت ناگهانی یا تدریجی بروز کنند. درحالی که بسیاری فکر می‌کنند حملات آسم همیشه ناگهانی رخ می‌دهند، اما در اصل این‌طور نیست. برخی افراد ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها قبل، احساس کنند که حمله در حال تشدید است و علائم هشداردهنده تدریجی قبل از حمله را تجربه کنند، مانند:

• نیاز به استفاده مکرر از داروی نجات (اسپری اضطراری).
• ناتوانی در انجام فعالیت‌های ورزشی به صورت عادی.

اما برخی دیگر به طور ناگهانی و بدون هشدار دچار حمله می‌شوند.

چگونه بفهمیم حمله آسم شدید است؟

حمله شدید آسم با تنگی نفس شدید و مداوم، خس‌خس سینه و احساس تنگی در قفسه سینه که با اسپری‌های نجات سریع معمول بهبود نمی‌یابد، مشخص می‌شود. 

علائم دیگر شامل:

• کبودی لب‌ها یا ناخن‌ها
• ناتوانی در گفتن جملات کامل
• احساس سردرگمی یا آشفتگی

اگر این علائم را تجربه می‌کنید، به‌ویژه اگر پس از استفاده از اسپری، وضعیتتان بدتر شد، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

چه کارهایی در خانه برای کاهش شدت حمله می‌توان انجام داد؟

اگر علائم خطرناکی که ذکر شد را تجربه کردید سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید، چرا که اضطراب وضعیت را بدتر می‌کند.

وضعیت بدن:

صاف بنشینید تا ریه‌هایتان فضای بیشتری برای تنفس داشته باشند.

استفاده از اسپری نجات (رلیور):

• اگر اسپری آبی رنگ (سالبوتامول/آلبوترول) دارید:

هر 30 تا 60 ثانیه 1 پاف استفاده کنید.

حداکثر تا 10 پاف مجاز است.

بین هر پاف، اسپری را تکان دهید.

در صورت داشتن اسپیسر (فضاانداز)، حتماً از آن استفاده کنید.

• اگر از اسپری ترکیبی AIR یا MART استفاده می‌کنید:

هر 1 تا 3 دقیقه 1 پاف بزنید.

حداکثر 6 پاف مجاز است.

• اقدامات اورژانسی در حمله آسم:

اگر پس از استفاده از اسپری:

هنوز نفس‌نفس می‌زنید

صحبت کردن برایتان سخت است

لب‌ها یا ناخن‌ها کبود شده‌اند

پس از استفاده از حداکثر دوز مجاز بهتر نشدید

بلافاصله با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.

مدت زمان حمله آسم چقدر است؟ 

مدت حمله بستگی به علت حمله و میزان التهاب اولیه راه‌های هوایی دارد:

 حمله خفیف آسم معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد و با استفاده از اسپری نجات (مانند آلبوترول) به سرعت بهبود می‌یابد. 

 حمله شدید آسم ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها ادامه یابد و نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشد. 

چگونه از حمله آسم جلوگیری کنیم و هنگام حمله آسم چه کنیم؟

حملات می‌توانند جدی و تهدیدکننده زندگی باشند. بنابراین اگر آسم دارید، برای جلوگیری از محرک‌های این بیماری اقدامات پیشگیرانه انجام دهید، همچنین برای مدیریت حمله‌های احتمالی برنامه داشته باشید.

راه‌های جلوگیری از حمله آسم

- دوری از عوامل تحریک‌کننده:

مانند دود، گرد و غبار، آلودگی هوا، حیوانات خانگی، عطرهای قوی و استرس.

- پیگیری منظم برنامه درمانی تجویز شده پزشک.

- مصرف روزانه داروهای کنترل طولانی‌مدت (پیشگیرانه) برای جلوگیری از بروز حمله آسم:

• کورتیکواستروئیدهای استنشاقی (ICS): مانند فلوتیکازون (Flovent).
• آگونیست‌های بتا طولانی‌اثر (LABA): مانند سالمترول (Serevent).
• داروهای ترکیبی (ICS + LABA): مانند Advair Diskus.
• تعدیل‌کننده‌های لکوترین: مانند مونتلوکاست (Singulair).

هنگام حمله آسم چه داروهایی مصرف کنیم؟

هنگامی که به حمله دچار شدید، باید از داروهای سریع‌الاثر (اسپری‌های نجات‌دهنده) استفاده کنید. این داروها برای تسکین فوری علائم آسم استفاده می‌شوند و با شل کردن عضلات اطراف مجاری تنفسی، راه‌های هوایی را باز می‌کنند.

توجه: اگر بیش از ۲ روز در هفته از این داروها استفاده می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. 

انواع داروهای سریع‌الاثر:

آگونیست‌های بتا کوتاه‌اثر (SABA):

آلبوترول (ProAir HFA, Proventil HFA, Ventolin HFA).

لوالبوترول (Xopenex HFA).

اپینفرین (Asthmanefrin, Primatene Mist) — معمولاً در موارد اورژانسی.

آنتی‌کولینرژیک‌ها:

ایپراتروپیوم (Atrovent) — علاوه بر باز کردن مجاری تنفسی، کاهش مخاط را نیز تسهیل می‌کند، اما اثر آن کندتر است.

کورتیکواستروئیدهای خوراکی:

پردنیزون و متیل پردنیزولون — برای کاهش التهاب شدید راه‌های هوایی در حملات حاد.

داروهای ترکیبی:

ترکیبی از آگونیست بتا + آنتی‌کولینرژیک (مانند Combivent Respimat).

اسپری‌های نجات‌دهنده فقط برای تسکین فوری هستند و جایگزین داروهای کنترل روزانه نمی‌شوند.  توجه کنید که  در صورت نیاز مکرر به اسپری نجات، برنامه درمانی شما نیاز به بازبینی دارد.

ضروری است همیشه اسپری نجات را همراه داشته باشید و روش صحیح استفاده از آن را یاد بگیرید. 

افراد مبتلا به آسم چه داروهایی را باید همیشه همراه داشته باشند؟

افراد مبتلا به این بیماری باید همیشه اسپری تسکین‌دهنده (معمولاً آبی رنگ) همراه داشته باشند که حاوی داروی گشادکننده برونش با اثر سریع مانند سالبوتامول است. این دارو برای استفاده در هنگام بروز علائم آسم یا حملات آسمی ضروری است.

دسترسی سریع به این دارو برای تسکین فوری علائم بسیار حیاتی است.

آیا حملات آسم تا آخر عمر ادامه دارد؟ 

این بیماری درمان قطعی ندارد و یک بیماری مزمن است که نیاز به مدیریت مادام‌العمر دارد. بنابراین، احتمال بروز حملات آسم در طول زندگی وجود دارد.

جمع‌بندی

افراد مبتلا به آسم، احتمالاً در طول زندگی خود چند بار با تشدید نشانه‌های این بیماری مواجه می‌شوند که به این حالت، حمله آسمی گفته می‌شود. این حملات قبل از شروع نشانه‌هایی دارند که ضروری است از آن‌ها آگاه باشید و هنگام بروزشان، اقدامات لازم را برای تخفیف دادن حملات انجام دهید. از آنجا که حمله‌های آسمی ممکن است جان شما را تهدید کنند، ضروری است نسبت به روش‌های کنترل بیماری، پیشگیری از حملات و زمان مراجعه به پزشک یا اورژانس بیمارستان آگاه باشید.