آلرژی به گرده گیاهان چیست و چگونه درمان می‌شود؟

آلرژی به گرده‌، که در متون علمی با عناوینی چون رینیت آلرژیک فصلی یا پولینوزیس شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های خود ایمنی در جوامع مدرن محسوب می‌گردد. این عارضه، پاسخی نامتناسب از سوی سیستم ایمنی بدن به آنتی‌ژن‌های به ظاهر بی‌خطر موجود در گرده گیاهان است که می تواند آمدن بهار را به کام شما تلخ کند. در این مقاله قصد داریم درباره حساسیت به گرده گل، پیشگیری و درمان آن صحبت کنیم. 

در این مقاله قصد داریم درباره حساسیت به گرده گل، پیشگیری و درمان آن صحبت کنیم. برای درک بهتر این مسئله، آشنایی با تفاوت آسم با آلرژی نیز اهمیت زیادی دارد.

حساسیت به گرده گل چیست؟

آلرژی به گرده گیاهان نوعی آلرژی فصلی است که توسط گرده گل تحریک می‌شود. گرده یک ذره پودری است که گیاهان گل‌دار، درختان، علف و علف‌های هرز برای کمک به بارور کردن سایر گیاهان از همان گونه آزاد می‌کنند. این ذرات از طریق شناور شدن در هوا حرکت می‌کنند، اما وقتی روی سطوح می‌نشینند به صورت گردی زرد و نرم ظاهر می‌شوند. این ذرات زرد ریز به راحتی می‌توانند در بینی، چشم‌ها یا ریه‌های شما قرار گیرند.

اگر به گرده گل آلرژی دارید، سیستم ایمنی بدن شما گرده را یک مهاجم خطرناک می‌داند. برای مقابله با گرده مواد شیمیایی تولید می‌کند و شما یک واکنش آلرژیک را تجربه می‌کنید. عطسه، گرفتگی بینی و چشم‌های پف‌کرده تنها تعدادی از علائمی هستند که افراد مبتلا به آلرژی گرده ممکن است داشته باشند. داروها می‌توانند به شما در مدیریت آلرژی به گرده گیاهان کمک کنند.

آلرژی‌ به گرده معمولاً فصلی است و زمانی که گیاهان گرده‌افشانی می‌کنند افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به طور کلی، درختان در بهار گرده‌افشانی می‌کنند، به دنبال آن علف در تابستان و علف‌های هرز در پاییز. در مناطقی با آب و هوای گرم‌تر، علائم آلرژی گرده می‌تواند از ژانویه شروع شود یا چندین بار در سال رخ دهد.

انواع حساسیت به گرده گیاهان، درختان و گل‌ها

سه منبع برای گرده وجود دارد: درختان، علف و علف‌های هرز. هر یک از این گیاهان در زمان‌های مختلف سال بسته به محل زندگی شما گرده‌افشانی می‌کنند.

1. حساسیت به گرده درختان

که معمولاً اولین آلرژن ظاهر شونده است. برخی از گونه‌های درختی که بیشترین علائم آلرژی را ایجاد می‌کنند عبارتند از:

• توس

• بلوط

• سدر

2. حساسیت به گرده علف

علف در اواخر بهار و تابستان باعث بروز علائم آلرژی به گرده می‌شود. گاهی اوقات ممکن است فصل آن با فصل گرده درختان و علف‌های هرز هم‌پوشانی داشته باشد. گرده علف سبک است و باد به راحتی می‌تواند آن را حمل کند. این بدان معناست که علف موجود در باغ همسایه شما می‌تواند باعث آلرژی شما شود.

3. آلرژی به گرده علف‌های هرز

گرده علف‌های هرز، سومین منبع آلرژی‌های گرده است. گرده علف‌های هرز در تابستان شروع شده و در پاییز پایان می‌یابد. یک گیاه می‌تواند حدود ۱ میلیارد دانه گرده تولید کند.

گونه‌های علف‌های هرز که باعث آلرژی به گرده می‌شوند عبارتند از:

• درختچه سوزنی سوزنی (بورنینگ بوش)

• کاکل ذرت (کوکلبور)

• سلمه تره (لامبز کوارترز)

علائم حساسیت به گرده گل چیست؟

افراد مبتلا به آلرژی گرده ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• آبریزش بینی

• گرفتگی بینی یا احتقان بینی

• عطسه

• پف کردن یا تورم اطراف چشم‌ها

• قرمزی یا آبکی شدن چشم‌ها

• خارش در گلو، چشم‌ها یا بینی

• سرفه یا گلو درد

• آسم آلرژیک، که زمانی است که گرده باعث بدتر شدن آسم شما می‌شود

• از دست دادن حس بویایی یا چشایی

در بسیاری از افراد، بهبود عملکرد تنفسی نقش مهمی در کاهش شدت علائم دارد؛ به همین دلیل آگاهی از تأثیر ورزش بر دستگاه تنفسی می‌تواند به درک بهتر نحوه مدیریت آلرژی‌ها کمک کند، زیرا ورزش منظم به تقویت ریه‌ها و بهبود تحمل تنفسی کمک می‌کند.

علل به وجود آمدن آلرژی به گرده گیاهان چیست؟

آلرژی‌های گرده زمانی ایجاد می‌شوند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه گرده بی‌ضرر را به عنوان یک تهدید شناسایی می‌کند. این امر باعث ترشح مواد شیمیایی مانند هیستامین می‌شود که به بروز علائم آشکار رینیت آلرژیک (التهاب مخاط بینی ناشی از آلرژی) منجر می‌گردد. ژنتیک نقش مهمی ایفا می‌کند – اگر والدین شما آلرژی داشته باشند، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است. عوامل محیطی، مانند مواجهه با گرده در اوایل زندگی، نیز در این امر نقش دارند.

چه کسانی بیشتر در معرض آلرژی به گرده گل هستند؟

آلرژی‌ها اغلب ارثی هستند. اگرچه آلرژی‌ها در کودکان شایع‌تر هستند، اما می‌توانند در هر سنی ظاهر شوند. گاهی اوقات آلرژی‌ها ناپدید می‌شوند، اما سال‌ها بعد بازمی‌گردند. مواجهه با آلرژن‌ها زمانی که دفاع بدن ضعیف است - مانند پس از یک بیماری یا در دوران بارداری - می‌تواند در ایجاد آلرژی نقش داشته باشد.

روش‌های درمان حساسیت به گرده گل

بهترین درمان برای گرده بستگی به شدت آلرژی شما و آنچه که برای بدن شما بهتر عمل می‌کند دارد. آنچه برای یک فرد مؤثر است ممکن است برای شما کارساز نباشد. پزشک شما می‌تواند بهترین درمان را برای مدیریت آلرژی گرده شما توصیه کند. در ادامه به انواع روش‌های درمان  حساسیت به گرده گل اشاره می کنیم.

داروها

• چندین داروی آلرژی بدون نسخه (OTC) و با نسخه وجود دارند که علائم افراد را بهبود می‌بخشند. این داروها شامل موارد زیر هستند:

• آنتی‌هیستامین‌ها مانند ستیریزین (Zyrtec®) یا لوراتادین (Claritin®). این داروها با مسدود کردن هیستامین عمل می‌کنند که ماده‌ای شیمیایی است که بدن شما در پاسخ به یک آلرژن تولید می‌کند. آن‌ها به شکل قرص، مایع یا اسپری بینی موجود هستند.

• اسپری‌های بینی حاوی کورتیکواستروئیدها مانند فلوتیکازون (Flonase®) با کاهش التهاب در مجاری بینی شما عمل می‌کنند.

• داروهایی که ترکیبی از آنتی‌هیستامین و ضداحتقان هستند مانند لوراتادین/سودوافدرین (Claritin-D®) و فکسوفنادین/سودوافدرین (Allegra-D®).

• داروهایی برای کمک به مدیریت آسم مانند برونکودیلاتورهای استنشاقی یا خوراکی و استروئیدهای استنشاقی.

• بازدارنده‌های لکوترین مانند مونتلوکاست (Singulair®). این قرص‌ها که فقط با نسخه در دسترس هستند، لکوترین را که در طی یک واکنش آلرژیک باعث التهاب می‌شود، مسدود می‌کنند.

•  ضداحتقان‌ها برای کمک به پاک کردن بینی شما با منقبض کردن مجاری بینی. برخی مثال‌ها عبارتند از سودوافدرین (Sudafed®) یا فنیل‌فرین (Sudafed PE®). ضداحتقان‌ها را بیش از پنج روز مصرف نکنید زیرا می‌تواند در افراد با شرایط سلامت خاص باعث عوارض جانبی شده و اعتیادآور شود. ضداحتقان‌ها به شکل قرص، مایع یا اسپری بینی موجود هستند.

 به خاطر داشته باشید، اگر داروهای بدون نسخه علائم شما را بهبود نبخشند، پزشک شما می‌تواند داروی قوی‌تری را تجویز کند.

تزریق آلرژی (ایمونوتراپی)

تزریق‌های آلرژی با تغییر پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به یک آلرژن در طول زمان عمل می‌کنند. شما یک سری تزریق حاوی گرده دریافت می‌کنید. مقدار گرده در تزریق به تدریج افزایش می‌یابد که تحمل شما را بالا می‌برد. یک پزشک این تزریق‌ها را انجام می‌دهد.

درمان در منزل

شستشوی سینوس‌ها

شستشوی مجاری بینی با محلول سالین (شستشوی بینی) یک راه سریع، کم‌هزینه و مؤثر برای تسکین احتقان بینی است. شستشو به طور مستقیم مخاط و آلرژن‌ها را از بینی شما خارج می‌کند. محلول‌های سالین را می‌توان به صورت آماده یا به شکل کیت برای اضافه کردن به آب خریداری کرد. اگر از کیت یا محلول سالین خانگی استفاده می‌کنید، از آب بطری استفاده کنید تا خطر عفونت کاهش یابد.

محلول‌های خانگی باید حاوی ۱ کوارت (۱ لیتر) آب، ۱.۵ قاشق چای‌خوری (۷.۵ میلی‌لیتر) نمک مخصوص ترشی و ۱ قاشق چای‌خوری (۵ میلی‌لیتر) جوش‌شیرین باشند. پس از هر بار استفاده، دستگاه شستشو را با آب تمیز شسته و باز بگذارید تا در هوا خشک شود.

تغییرات سبک زندگی

در حالی که ممکن است اجتناب کامل از گرده امکان‌پذیر نباشد، می‌توانید عادات روزانه خود را تغییر دهید تا سعی کنید مدت زمانی را که در بیرون می‌گذرانید به حداقل برسانید. برای مثال، در یک روز گرم و بادی بهاری که گرده زیاد است از بودن در فضای بیرون خودداری کنید. معمولاً میزان گرده در ساعات اولیه روز و تا اوایل بعد از ظهر در بالاترین حد است.

چگونه می‌ توان از بروز حساسیت به گرده گل جلوگیری کرد؟

شما می‌توانید با کاهش مواجهه خود با گرده، به کاهش واکنش‌های آلرژیک به گرده کمک کنید. این کار "کنترل محیطی" نامیده می‌شود. در اینجا برخی از اقداماتی که می‌توانید انجام دهید آورده شده است:

• فعالیت‌های بیرون از خانه خود را زمانی که میزان گرده در هوا بالا است، محدود کنید. این کار مقدار آلرژن گرده‌ای که استنشاق می‌کنید را کاهش داده و به کاهش علائم شما کمک می‌کند.

• در صورت امکان، در طول فصل گرده یا اوج زمان‌های گرده‌افشانی، پنجره‌ها را بسته نگه دارید.

• در صورت امکان، از تهویه مطبوع مرکزی یا تصفیه‌کننده‌های هوا با فیلتر دارای گواهی Asthma & Allergy Friendly® و/یا فیلتراسیون HEPA برای کاهش آلرژن‌های هوابرد داخل خانه (از جمله گرده‌ای که ممکن است از طریق درها، پنجره‌ها، روی لباس‌ها و روی حیوانات خانگی وارد خانه شما شود) استفاده کنید.

• در هنگام بیرون بودن، موها، بینی، دهان و چشم‌های خود را بپوشانید. این کار به دور نگه داشتن گرده از چشم‌ها، بینی و مجاری تنفسی و همچنین موهای شما کمک می‌کند.

• قبل از وارد شدن به خانه، کفش‌های خود را درآورید.

• هر شب قبل از خواب دوش بگیرید. این کار گرده را از بدن شما پاک کرده و آن را از رختخواب شما دور نگه می‌دارد.

• ملحفه‌ها، کف‌ها و مبلمان پارچه‌ای را هفته‌ای یک بار تمیز کنید.

• پرده‌ها و فرش‌های قابل شستشو را ماهی یک بار تمیز کنید.

• تماس نزدیک با حیوانات خانگی که زمان زیادی را در فضای باز می‌گذرانند محدود کنید. وقتی حیوانات پشمالو به داخل خانه می‌آیند آن‌ها را تمیز کنید یا هفته‌ای یک بار (در صورت مناسب بودن) آن‌ها را حمام کنید.

• لباس‌هایی که در هنگام فعالیت‌های بیرون پوشیده شده‌اند را تعویض و بشویید.

• لباس‌های خود را در خشک‌کن لباس یا روی پایه داخلی خشک کنید، نه روی بند رخت در فضای باز.

جمع بندی

آلرژی به گرده‌ گل، یک بیماری خود ایمنی شایع است که می تواند ناراحتی های زیادی برای شما ایجاد کند؛ اما راهکارهای ساده ای وجود دارد که می توانید با استفاده از آن ها، خود را از این عارضه آزاردهنده دور کنید و زندگی خود در فصل های رویش گیاهان حاوی مواد حساسیت زا بیشتر لذت ببرید.