آمبولی ریه لخته خونی است که معمولاً از یک سیاهرگ در پا به ریه سفر می‌کند و یک سرخرگ در ریه را مسدود و متوقف می‌کند. از آنجا که در آمبولی ریه یک یا چند لخته، جریان خون به ریه‌ها را مسدود می‌کنند، این اختلال می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. با این حال، درمان سریع به میزان زیادی خطر مرگ را کاهش می‌دهد.
برای پیشگیری از آمبولی ریه چه باید کرد؟
جلوگیری از تشکیل لخته در سیاهرگ‌های عمقی پا‌ها (سیاهرگ‌هایی که در سطح پوست نیستند) به پیشگیری از آمبولی ریه کمک خواهد کرد. در ادامه توضیح می‌دهیم در موقعیت‌هایی که احتمال تشکیل لخته را افزایش می‌دهند برای جلوگیری از آمبولی ریه چه باید کرد.
پیشگیری از آمبولی ریه حین بستری در بیمارستان: اکثر بیمارستان‌ها در اتخاذ اقدامات برای جلوگیری از لخته‌های خون بسیار جدی هستند و اقداماتی که انجام می‌دهند شامل موارد زیر است.
رقیق‌کننده‌های خون (ضدانعقادها)
این داروها اغلب قبل و بعد از عمل جراحی به افراد در معرض خطر لخته داده می‌شوند. همچنین، اغلب به افرادی که با شرایط پزشکی خاصی مانند حمله قلبی، سکته مغزی یا عوارض سرطان در بیمارستان بستری شده‌اند، داده می‌شوند.
جوراب‌های فشاری
جوراب‌های فشاری به طور مداوم پا‌ها را فشار می‌دهند و به سیاهرگ‌ها و عضلات پا کمک می‌کنند تا خون را با کارایی بیشتری حرکت دهند. آن‌ها یک روش ایمن، ساده و کم‌هزینه برای جلوگیری از جمع شدن خون در پا‌ها در حین و پس از عمل جراحی ارائه می‌دهند.
بالا نگه داشتن پا‌ها
بالا نگه داشتن پا‌ها در صورت امکان و در طول شب می‌تواند بسیار مؤثر باشد. به این منظور بیمار باید ته تخت خود را با استفاده از بلوک یا کتاب‌ها ۴ تا ۶ اینچ (۱۰ تا ۱۵ سانت‌متر) بالا بیاورد.
فعالیت بدنی
حرکت در اسرع وقت پس از عمل جراحی می‌تواند به پیشگیری از آمبولی ریوی و تسریع بهبودی کلی کمک کند. این یکی از دلایل اصلی است که پرستار شما ممکن است شما را تشویق کند که حتی در روز عمل خود بلند شوید و با وجود درد در محل برش جراحی‌تان راه بروید.
فشرده‌سازی پنوماتیک
این درمان از کاف‌هایی که تا ران یا ساق پا را می‌پوشانند استفاده می‌کند که به طور خودکار هر چند دقیقه یک بار با هوا باد می‌شوند و سپس بادشان خواب می‌رود. این کار سیاهرگ‌های پا‌های شما را ماساژ داده و فشار می‌دهد و جریان خون را بهبود می‌بخشد.
پیشگیری از آمبولی ریه در هنگام سفر
خطر تشکیل لخته‌های خون در هنگام سفر کم است اما با افزایش مسافت سفر‌های طولانی افزایش می‌یابد. اگر شما عوامل خطر برای لخته‌های خون دارید و در مورد سفر نگران هستید، با پزشک خود صحبت کنید. او ممکن است موارد زیر را در طول سفر پیشنهاد کند:
مقدار زیادی مایعات بنوشید
آب بهترین مایع برای جلوگیری از کم‌آبی بدن است که می‌تواند در تشکیل لخته‌های خون نقش داشته باشد. از الکل که باعث از دست دادن مایعات می‌شود، اجتناب کنید.
از نشستن مداوم اجتناب کنید
هر یک ساعت یک بار در کابین هواپیما حرکت کنید و راه بروید. اگر در حال رانندگی هستید، هر از گاهی توقف کنید و چند بار دور ماشین راه بروید. چند بار زانو‌های خود را به طور عمیق خم و راست کنید.
در صندلی خود حرکت کنید
هر ۱۵ تا ۳۰ دقیقه یک بار مچ پا‌های خود را خم کنید و حرکات دایره‌ای انجام دهید و انگشتان پا‌های خود را به بالا و پایین ببرید.
جوراب‌های حمایتی بپوشید
پزشک شما ممکن است استفاده از این جوراب‌ها را برای کمک به بهبود گردش خون و حرکت مایعات در پا‌هایتان توصیه کند.
تشخیص آمبولی ریه چگونه است؟
تشخیص آمبولی ریه به‌ویژه اگر بیماری زمینه‌ای قلبی یا ریوی داشته باشید می‌تواند دشوار باشد. از مهم‌ترین علائم آمبولی ریه می‌توان به تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه و سرفه‌های غیرعادی اشاره کرد.
. به همین دلیل، پزشک شما احتمالاً سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و عکس‌ها و آزمایش‌هایی را درخواست می‌کند که ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد.
آزمایش آمبولی ریه چیست؟
پزشک شما ممکن است آزمایش خونی برای ماده حل‌کننده لخته به نام دی دایمر ( D-dimer) درخواست کند. سطوح بالا ممکن است نشان‌دهنده احتمال افزایش یافته لخته‌های خون باشد، اگرچه بسیاری عوامل دیگر نیز می‌توانند باعث سطوح بالای D-dimer شوند.
آزمایش خون همچنین می‌تواند مقدار اکسیژن و دی‌اکسید کربن در خون شما را اندازه‌گیری کند. یک لخته در رگ خونی ریه‌های شما ممکن است سطح اکسیژن در خون را کاهش دهد.
علاوه بر این، ممکن است آزمایش‌های خونی برای تعیین اینکه آیا شما یک اختلال انعقادی ارثی دارید یا خیر انجام شود.
چه روش‌های تصویربرداری برای تشخیص آمبولی ریه استفاده می‌شوند؟
عکس قفسه سینه
این آزمایش غیرتهاجمی، تصاویری از قلب و ریه‌های شما روی فیلم نشان می‌دهد. اگرچه عکس‌های اشعه ایکس نمی‌توانند آمبولی ریوی را تشخیص دهند و حتی ممکن است زمانی که آمبولی ریوی وجود دارد طبیعی به نظر برسند، اما می‌توانند سایر شرایط با علائم مشابه را رد کنند.
سونوگرافی
یک آزمایش غیرتهاجمی معروف به سونوگرافی دوبلکس که گاهی اسکن دوبلکس یا سونوگرافی فشاری نامیده می‌شود، از امواج صوتی برای اسکن رگ‌ها به منظور بررسی لخته‌های خونی در عروق عمقی استفاده می‌کند. این آزمایش می‌تواند رگ‌های ران، زانو و ساق پا و گاهی اوقات بازو‌ها را بررسی کند.
آنژیوگرافی سی‌تی ریوی
این روش که مطالعه سی‌تی برای آمبولی ریوی نیز نامیده می‌شود تصاویر سه‌بعدی ایجاد می‌کند که می‌توانند تغییراتی مانند آمبولی ریوی را درون سرخرگ‌های ریه‌های شما شناسایی کنند.
اسکن تهویه-پرفیوژن
(V/Q scan) زمانی که نیاز باشد به دلیل یک مشکل پزشکی، از قرارگیری در معرض پرتو یا ماده کنتراست سی‌تی اجتناب شود، ممکن است یک اسکن وی/کیو انجام گردد. در این آزمایش، مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو به نام ردیاب به داخل یک رگ در بازوی شما تزریق می‌شود. از این آزمایش می‌توان برای تشخیص اینکه آیا لخته‌های خون باعث بروز علائم فشار خون ریوی می‌شوند یا خیر استفاده کرد.
آنژیوگرافی ریوی
این آزمایش، تصویری واضح از جریان خون در سرخرگ‌های ریه‌های شما ارائه می‌دهد. این روش، دقیق‌ترین راه برای تشخیص آمبولی ریوی است. اما از آنجا که انجام آن به مهارت بسیار بالایی نیاز دارد و خطرات بالقوه جدی به همراه دارد و معمولاً تنها زمانی انجام می‌شود که سایر آزمایش‌ها نتوانند تشخیص قطعی ارائه دهند. در آنژیوگرافی ریوی، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر درون یک رگ بزرگ – معمولاً در کشاله ران شما – قرار داده شده و از طریق قلب به درون سرخرگ‌های ریوی هدایت می‌شود. سپس یک رنگ مخصوص درون کاتتر تزریق می‌شود. هنگامی که این رنگ در امتداد سرخرگ‌های ریه‌های شما حرکت می‌کند، از پرتو‌های ایکس برای عکس‌برداری استفاده می‌شود.
ام‌آر‌آی (MRI)
معمولاً‌ام‌آر‌آی تنها برای افراد باردار به منظور جلوگیری از تابش اشعه به نوزاد و افرادی که کلیه‌هایشان ممکن است توسط رنگ‌های مورد استفاده در سایر آزمایش‌ها آسیب ببیند، انجام می‌شود.
درمان آمبولی ریه چگونه است؟
درمان آمبولی ریه با هدف جلوگیری از بزرگ‌تر شدن لخته خون و پیشگیری از تشکیل لخته‌های جدید انجام می‌شود. درمان سریع برای جلوگیری از عوارض جدی یا مرگ ضروری است. درمان‌ها آمبولی ریه شامل استفاده از داروها و در مراحل بعدی جراحی است.
دارو‌های آمبولی ریه
داروها شامل انواع مختلف رقیق‌کننده‌های خون و حل‌کننده‌های لخته هستند.
رقیق‌کننده‌های خون یا ضد انعقاد‌ها
این داروها متداول‌ترین درمان برای لخته خون در ریه هستند. توجه به این نکته مهم است که رقیق‌کننده‌های خون، لخته‌های خون را حل نمی‌کنند. در بیشتر موارد، هدف این است که بدن شما در نهایت لخته را به خودی خود حل کند. اگر این اتفاق نیفتد، ممکن است لازم باشد اقدامات جدی‌تری انجام شود. در هنگام بستری بودن در بیمارستان از داروی تزریقی استفاده می‌شود، اما هنگامی که بیمار به خانه فرستاده می‌شود، این روند به یک رژیم قرص خوراکی تغییر می‌یابد. به لطف پیشرفت‌های پزشکی، بسیاری از بیماران گزینه‌های مناسبی برای مصرف قرص‌های رقیق‌کننده خون هستند که نیاز به نظارت معمول ندارند.
حل‌کننده‌های لخته (ترومبولیتیک‌ها)
در حالی که لخته‌ها معمولاً به خودی خود حل می‌شوند، گاهی اوقات ترومبولیتیک‌ها (دارو‌هایی که لخته را حل می‌کنند ) که از طریق رگ تزریق می‌شوند می‌توانند لخته‌ها را به سرعت از بین ببرند. از آنجا که این دارو‌های حل‌کننده لخته می‌توانند باعث خونریزی ناگهانی و شدید شوند، معمولاً برای موقعیت‌های تهدیدکننده زندگی در نظر گرفته می‌شوند.
روش‌های جراحی
برداشتن لخته
اگر لخته بزرگ و تهدیدکننده‌ای در ریه خود داشته باشید، پزشک ممکن است آن را با استفاده از یک کاتتر (لوله) نازک و انعطاف‌پذیر که از طریق رگ‌های خونی شما هدایت می‌شود، بردارد.
فیلتر وریدی
از یک کاتتر می‌توان برای قرار دادن یک فیلتر در ورید اصلی بدن (ورید اجوف تحتانی) که از پا‌های شما به سمت قلب راست می‌رود نیز استفاده کرد. این فیلتر می‌تواند به جلوگیری از حرکت لخته‌ها به سمت ریه‌ها کمک کند. این روش معمولاً فقط برای افرادی استفاده می‌شود که نمی‌توانند دارو‌های ضد انعقاد مصرف کنند یا افرادی که حتی با مصرف ضد انعقاد‌ها نیز لخته خون در بدنشان تشکیل می‌شود. برخی از فیلتر‌ها در زمانی که دیگر مورد نیاز نباشند، قابلیت برداشته شدن دارند.
جراحی آمبولی‌کتومی (Embolectomy)
این عمل که گاهی ترومب‌کتومی (Thrombectomy) نامیده می‌شود، یک روش جراحی است که ممکن است در موارد نادر ضروری باشد. برای یک لخته بسیار بزرگ و تهدیدکننده زندگی، پزشک ممکن است پیشنهاد کند که آن را از طریق یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر (کاتتر) که از طریق رگ‌های خونی شما هدایت می‌شود، بردارد. در برخی موارد، ممکن است یک جراحی سنتی که در آن قفسه سینه برای دسترسی به لخته باز می‌شود، لازم باشد.
آیا امکان درمان قطعی آمبولی ریه وجود دارد؟
از آنجا که راجع به خطر ابتلا به آمبولی ریه و مرگ زیاد صحبت می‌شود، ممکن است با خود فکر کنید که آیا آمبولی ریه درمان قطعی دارد؟ خبر خوب این است که اگرچه آمبولی ریه می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد، اما بیشتر افرادی که به آن دچار می‌شوند زنده می‌مانند و باید یاد بگیرند که چگونه با خطر عود آن زندگی کنند. حدود ۳۳ درصد افراد که به آمبولی ریه دچار می‌شوند قبل از تشخیص و درمان جان خود را از دست می‌دهند، بنابراین اقدام به موقع برای درمان این بیماری بسیار جدی و ضروری است. پزشک ممکن است دارو‌های ضد انعقاد یا رقیق‌کننده خون را تجویز کند که ممکن است فقط برای مدت سه ماه مورد نیاز باشد، اما در برخی موارد برای باقی عمر بیمار لازم است دارو مصرف کند. طول مدت درمان به علت زمینه‌ای بستگی دارد.
مراقبت‌های بعد از آمبولی ریه چگونه هستند؟
به دلیل خطر خونریزی در هنگام مصرف ضد انعقاد‌ها، باید احتیاط لازم را رعایت کرد. پزشک ممکن است توصیه کند از برخی غذا‌ها مانند غذا‌های غنی از ویتامین K، الکل یا برخی دارو‌های بدون نسخه (مانند آسپرین و قرص‌های خواب) دوری کنید. همچنین برای افرادی که رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند مهم است که مراقب باشند تا از آسیب‌هایی که می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد، جلوگیری کنند.
از آنجا که ممکن است در خطر ابتلای مجدد به ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریوی باشید، ادامه درمان، از جمله مصرف دارو‌های ضد انعقاد و تحت نظارت بودن به میزان توصیه شده توسط پزشک، بسیار مهم است. علاوه بر این، ویزیت‌های منظم با پزشک خود را برای پیشگیری یا درمان عوارض حفظ کنید.
پس از درمان اولیه، پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند بیماران برای تقویت سلامت قلب و ریه از فعالیت‌های بدنی سبک و کنترل‌شده استفاده کنند. تحقیقات نشان داده است که تأثیر ورزش بر بیماری‌های ریوی قابل توجه است و می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بعد از آمبولی ریه کمک کند.
جمع‌بندی
آمبولی ریه اختلالی است که سبب متوقف شدن خون‌رسانی به بخش‌هایی از ریه شما می‌شود؛ بنابراین در صورتی که درمان نشود می‌توانند به ریه بیمار آسیب جدی بزند یا حتی باعث مرگ او شود. در نتیجه ضروری است در موقعیت‌هایی که احتمال بروز آمبولی ریه را در شما افزایش می‌دهند مانند بستری در بیمارستان پس از عمل جراحی، حین مسافرت یا بارداری و زایمان از بروز لخته خون پیشگیری کنید و در صورت داشتن علائم آمبولی ریه هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه نمایید.
اولین نظر دهنده باشید!