آبسه ریه یکی از بیماری‌های مهم در حوزه مشکلات عفونی تنفسی است که می‌تواند سلامت فرد را به خطر بیندازد. روند تشخیص و درمان در آبسه اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که علائم این بیماری شباهت زیادی با دیگر بیماری‌های ریوی دارد و ممکن است اشتباه گرفته شود. در این مقاله به بررسی دلایل ایجاد، علائم، روش‌های درمان و وضعیت خاص این بیماری خواهیم پرداخت تا درک دقیق‌تری از روند بروز و مدیریت آن فراهم شود.
آبسه ریه چیست؟
آبسه ریه یک حفره پر از چرک در ریه است که توسط یک بافت ملتهب احاطه شده است. این عارضه معمولاً در اثر ورود باکتری‌های طبیعی دهان یا گلو به ریه‌ها و ایجاد عفونت رخ می‌دهد.
آبسه ریه ممکن است ظرف کمتر از ۶ هفته بهبود یابد که به آن آبسه ریه حاد گفته می‌شود؛ اما بیش از ۶ هفته باقی بماند، آبسه ریه مزمن به شمار می‌رود.
علائم آبسه ریه چه هستند؟
علائم آبسه ریه معمولاً به‌تدریج در طول چند هفته ظاهر می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درد قفسه سینه، به‌ویژه هنگام تنفس
- سرفه
- خستگی
- تب
- کاهش اشتها
- تعریق شبانه
- خلط (ترکیب بزاق و مخاط) همراه با چرک که اغلب طعم ترش، بوی بد یا رگه‌های خونی دارد
- کاهش وزن
آبسه ریه چه علت‌هایی دارد؟
عوامل متعددی می‌توانند باعث آبسه ریه شوند. تعدادی از علت‌‌های این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- در افراد بدون بیماری زمینه‌ای آبسه اولیه رخ می‌دهد که در نتیجه عفونت ناشی از آسپیراسیون (ورود مواد غذایی، مایعات، بزاق دهان یا هر ماده دیگری به مسیر هوایی (نای و ریه‌ها) به جای مری و دستگاه گوارش) یا ذات‌الریه است. این اتفاق معمولاً به این دلیل می‌افتد که فرد در نتیجه بیهوشی، مصرف الکل یا مواد مخدر، بیماری‌های سیستم عصبی یا مصرف داروهای آرام‌بخش نمی‌تواند سرفه کند.
- ضعف سیستم ایمنی: مبتلایان به اچ‌آی‌وی و دریافت‌کنندگان داروهای سرکوب‌کننده ایمنی در معرض ابتلا به آبسه ریه هستند که این حالت می‌تواند باعث ورود میکروب‌های غیرمعمول مانند قارچ‌ها یا باکتری‌های عامل سل، گلودرد استرپتوکوکی و مِرسا به دهان یا گلو شود.
- سلامت ضعیف دهان: افرادی که بیماری لثه دارند، بیشتر در معرض آبسه ریه هستند.
- انسداد مجاری تنفسی: اگر مخاط پشت یک تومور یا جسم خارجی در نای جمع شود می‌تواند منجر به آبسه شود و اگر باکتری‌ها وارد مخاط شوند، انسداد، مانع از سرفه کردن و خارج شدن آن می‌شود.
- علل مرتبط با جریان خون: در موارد نادر، باکتری‌ها یا لخته‌های خون آلوده از بخش‌های دیگر بدن می‌توانند از طریق جریان خون به ریه رسیده و باعث آبسه شوند.
درمان آبسه ریه چگونه است؟
درمان آبسه ریه با توجه به پاسخی که بدنتان به درمان می‌دهد و بزرگی آبسه متفاوت است. در مجموع سه روش زیر می‌توانند برای درمان این بیماری به کار روند:
- تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها: بیشتر افراد به مدت ۳ تا ۸ هفته آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت می‌کنند و سپس ممکن است پزشک داروی آن‌ها را به آنتی‌بیوتیک خوراکی تغییر دهد. مصرف دارو تا زمانی ادامه می‌یابد که عکس‌برداری نشان دهد آبسه از بین رفته است. درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها به بیشتر افراد کمک می‌کند تا کاملاً بهبود یابند. هرچه درمان زودتر آغاز شود، نتیجه بهتری دارد. بهبودی ممکن است در افرادی که ضعیف هستند، بیماری دیگری دارند، سیستم ایمنی ضعیفی یا تومور مسدودکننده مجاری تنفسی دارند، دشوارتر باشد.
- تخلیه چرک: اگر قطر آبسه ۶ سانتیمتر یا بیشتر باشد، پزشک با هدایت سی‌تی‌اسکن، یک لوله را از طریق دیواره قفسه سینه به داخل آبسه وارد می‌کند تا چرک را خارج کند.
- جراحی: در موارد نادر، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن بخشی از ریه که آبسه در آن قرار دارد باشد. گاهی نیز برای از بین بردن کامل عفونت، باید کل ریه خارج شود. جراحی همچنین می‌تواند برای خارج کردن اجسام خارجی استفاده شود.
آبسه ریه در کودکان
اگرچه آبسه ریه ممکن است در تمام سنین رخ دهد، اما بروز آن در کودکان کمتر از بزرگسالان گزارش شده است. با این حال، آبسه ریوی در کودکان اگرچه نادر است؛ اما یک وضعیت تهدیدکننده برای حیات آنان محسوب می‌شود و می‌تواند به سرعت به یک وضعیت بحرانی تبدیل شود.
خوشبختانه با پیشرفت‌های دارویی، شیوع آبسه ریه در کودکان در حال کاهش است. در بیشتر موارد، این عارضه به دنبال ذات‌الریه باکتریایی ایجاد می‌شود. با این حال، عوامل مستعد کننده دیگری از جمله موارد زیر نیز وجود دارند:
- نقص سیستم ایمنی (سندرم‌های نقص ایمنی یا سرکوب ایمنی ناشی از عفونت‌های ویروسی).
- بیماری‌های سیستمیک شدید (اختلالاتی که تنها محدود به یک عضو نیستند، بلکه چندین اندام یا سیستم بدن را درگیر می‌کنند).
- اختلالات عصبی که می‌توانند منجر به آسپیراسیون شوند.
البته آبسه ریه می‌تواند حتی در کودکان سالم و بدون عوامل مستعد کننده هم ایجاد شود.
درمان آبسه ریه در کودکان
با توجه به اهمیت آبسه ریه در کودکان، تشخیص زودهنگام با تصویربرداری (رادیوگرافی/سی‌تی‌اسکن) حیاتی است.
تشخیص سریع و درمان شامل آنتی‌بیوتیک‌تراپی و در صورت عدم پاسخ به درمان دارویی مداخله جراحی کلید موفقیت در درمان است. لازم به ذکر است حدود ۲۱٪ از بیماران کودک به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهند و نیاز به جراحی پیدا می‌کنند.
جمع‌بندی
آبسه ریه یک عفونت جدی ریوی است که در صورت عدم درمان می‌تواند تهدید زندگی برای سلامتی و زندگی فرد باشد. آبسه ریه در بزرگسالان بسیار شایع‌تر از کودکان است؛ اما در صورت ابتلای کودکان به این بیماری، ممکن است زندگی آنان در معرض خطر جدی قرار گیرد. تشخیص زودهنگام، درمان آنتی‌بیوتیکی مناسب و در برخی موارد مداخله تهاجمی (مانند تخلیه عفونت یا جراحی) برای بهبود نتایج بالینی ضروری است.
برای پیشگیری از ابتلا به آبسه ریه اقدامات زیر ضروری است:
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- اجتناب از مصرف الکل و مواد مخدر
- اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از آسپیراسیون در بیماران با اختلال بلع یا کاهش هوشیاری
همچنین باید توجه داشت که تاثیر ورزش بر بیماری تنفسی می‌تواند در بهبود وضعیت بیماران موثر باشد.
صد سال پیش، مرگ‌ومیر ناشی از آبسه ریوی حدود ۷۵٪ بود، اما با معرفی درناژ باز آبسه ریوی (یک روش جراحی که برای تخلیه و برداشتن آبسه از ریه)، مرگ‌ومیر به ۲۰-۳۵٪ کاهش یافت و با ظهور آنتی‌بیوتیک‌ها، به حدود ۸.۷٪ رسید. امروزه، به دلیل پیشرفت در بهداشت دهان و دندان و همچنین درمان به‌موقع عفونت‌های ریوی، کاهش بروز آبسه ریه مشاهده می‌شود.
اولین نظر دهنده باشید!